page0068

64

w innych cząsteczkach? Czują to doskonale materyaliści, że bez jakiegoś punktu centralnego, w którymby jak na stacyi telegraficznej, schodziły się i krzyżowały druty telegraficzne, tj. nerwy, żadną miarą zrozumieć nie można jedności czucia, jedności osobistej, która ciągle tkwi na spodzie naszej samo-wiedzy. Otóż na ich nieszczęście anatomia pokazuje, że nie-masz tam takiej stacyi centralnej, gdzieby szef-komórka mogła odbierać depesze nerwów i wydawać odpowiednie do nich polecenia ¹). Choćby nawet był taki punkt centralny, to jeszcze mimo to nie zostałaby wcale rozwiązana trudność, tylko zepchnięta dalej; bo o tej centralnej siedzibie wrażeń można znów pytać, czy jest ona złożona z części lub nie? Jeśli nie, to już nie jest materyą i mamy ducha, owo X. niezbędne do powstania^świadomych wrażeń; a jeśli jest z części, złożona, to i wrażenia odebrane muszą się rozkładać na części, a niepodzielna świadomość całości nigdzie miejsca niema.

’) Patrz: R. Wagner: „Der Kampf um die Seele vom Standpunkt der Wissenschaft*, Góttingen, str. 159; gdzie po opisaniu mózgu, tak powiada: „Meine Aufgabe war hier zunachst zu zeigen, dass das Gehirn ein hóchst komplexes Organ ist, aus hóchst zahlreichen erregenden Apparaten und Leitungen bestehend, einem grossen Telegraphennetz vergleichbar, dessen Millionen von Stationen (Ganglienzellen-Aggregate) untereinander in Verbindung stehen, welche in dem Selbstbewusstsein (der denkenden Seele) ihr Central-bureau haben. Dass die neuesten ana-tomisch-physiologischen Untersuchungen dafur, ais fur ein Sensorium commune, keinen realen Punkt, wo etwa alle Eindriicke zusammen-laufen und die Impulse ausgehen sollen, nachweisen, ist klar. Insoferne die neuere Monadologie dies fordem wiirde oder wirklich fordert, wird sie von der Physiologie wenigstens zur Zeit, nicht befriedigt werden“; gdzieindziej znów to samo mówi: „Ich babę bei einem genauen Yer-gleiche der klinischen Erfahrugen und Sektionsberichte gefunden, dass in allen an der Basis des Gehirns gelegenen Theilen, auch der unpaari-gen, wie der Hypophysis und der Zirbel, krankhafte Degenerationen, ja, wie es scheint, ganzliche Zerstorungen vorkoramen konnen, ohne dass die Seelenthatigkeit immer auffallend gestort erscbeint. Diese bei-deti Erfahrungsreihen miissen es auf das Ausserste unwahrscheiiilich machen, dass im Gehirn ein punktfórmiges sensorium commune sich befindet“.

http://rcin.org.pl