page0070

64 DEFINICYA I EPOKI FILOZOFII GRECKIEJ.

jeden dowodzi, że spełniły się czasy. Lub czyż to nie widok rzewny, jak potomek Abrahama przechadza się w cieniu platanów, w ogrodzie Akademii, a mędrcy greccy szukają prawdy nad ujściem Nilu lub w portyku Salomona? Otóż filozofia alexandryjska, pragnąca zastąpić oryginalność dawmę synkretyzmem wschodnich i zachodnich pojęć, zjawia się wtenczas, kiedy rodzi się Chrystus Pan i wywołuje wielki ruch w umysłach, przez kilka prawd starozakon-nych. Jest niewątpliwem, że filozofia starożytna zerwała się pod ko. nieć I. wieku naszćj ery, jeżeli nie do koncepcyi oryginalnej, to w każdym razie do silnego, ciepłego źj^cia. Ale jakaż przyczyna tćj reakcyi filozoficznej wśród pogan w pierwszym wieku po Chr. ? Są, którzy mniemają, że bez Pisma św. i bez chrześciaństwa, byłaby się odbyła z tą samą energią. Ale niema podstawy takie przypuszczenie, bo tylko istnienie chrześciaństwa tłumaczy zapał ówczesnych Neoplatończyków. Bo i jakaż ich cecha wybitna? walka przeciw chrześciaństwu! Szkoła neoplarońska od II. wieku po Chr. aż do VI. bez nienawiści do naszej religii, nie miałaby żadnej racyi bytu, nie byłaby nawet przebudziła się do życia. Już w II. wieku Cel sus, (mniejsza o to czy hołduje Epikurowi, czy też zwolennikiem jest Platona),*) pisze swój ASyo; aXr)$vfc w tym jedynie celu, aby powstrzymać szerzenie się chrześciaństwa, a w dziele swo-jem zebrał wszystkie argumenta racyonalizmu, na jakie umysł ludzki mógł zdobyć się podów^rczas. Po nim wszyscy znakomitsi Neopla-tończycy piszą przeciw chrześciaństwu, Plotyn, Porfiryusz, Hierokles i wielu innych. Polemika przeciw chrześciaństwu jest do tego stopnia dla nich racya bytu i ciągłą potrzebą, że najlepszemi i najbardzićj ożywionemi w ich dziełach są właśnie ustępy przeciw religii Nazareńczyka.

Co więcej! nietylko do polemiki pobudzało chrześciaństwo Neoplatończyków, wywarło na nich także wpływ inny, dodatni. Ze 11 er właściwością filozofii alexandryjskićj, Neopitagorejskićj i Neoplatońskiej to głównie być sądzi, że nie opierają się na samem dialektycznem rozumowaniu, jak dawna filozofia, lecz odwmłują się do powagi mistrzów. W istocie powaga, czy Mojżesza, czy Pitagorasa lub Platona, jest dla nich wszystkićm, a każde dzieło Platona, każdy Apokryf Pitagorasa jest jakoby księgą śwfiętą, którćj trzeba

^L) Dotąd rzecz nie wyjaśniona; prawdopodobnie byl przyjacielem Lucyana i tych samych, co on^-, przekonań.

http://rein.org.pl