page0052

₄6 DEFINIOYA I EPOKI FILOZOFII GRECKIEJ.

w majestatycznej nieruchomości, ale Jowisz Fidyasza lub Hermes Praxytelesa tak daleko pozostawili za sobą wszystko, co stworzyć zdołała plastyka wschodnia, że pytanie o wpływy wschodnie na sztukę grecką, maleje do wymiarów drobniutkich.

Podobnież ma się rzecz z filozofią rzeczywistą. Ona, oprócz dobrobytu materyalnego, potrzebuje koniecznie trzech warunków duchowych, bez których ani powstać nie może, ani rozwinąć się w pogląd kompletny na sprawy ludzkie i boskie; potrzebuje wolności obywatelskiej, znajomości przyrody i ciepła religijnego. Bez wolności politycznćj niemasz swobody myśli ani słowa, niemasz krytyki samoistnej, ani rzutkićj energii w badaniu; bez nauk przyrodzonych myślenie pozbawionem jest podstawy rzeczywistej, która mu wciąż nowych sił użycza; bez religii dusza, zamiast wznieść się do swego Stwórcy, do Początku wszech rzeczy, grzęźnie w szczegółach stworzenia, traci wzrok idealny, obejmujący całośe istnienia pod jedną wspólną, niezależną przyczyną. Z tych trzech warunków, niezbędnych do filozofowania, Wschód pierwszego wcale nie znał (wolność polityczna jest zdobyczą greckiej rzeczy pospolitćj); drugi posiadał on bardzo niedokładnie, ale dał, co miał, pewną gruba rutynę nauk ścisłych; trzeci był zawsze jego przywilejem, ale ten wpływ Wschodu na myśl grecką był pośredni, działał najczęścićj po przez kult misteryów. Paka odpowiedź na pytanie powyższe, wydaje mi się prostą i naturalną. Ile razy zaś w czasach późniejszych, jakieś myśli specyalnie wschodnie odbiją się w którym systemie, nie omieszkam, zdać o nich sprawę.

-

V. Definicya i epoki filozofii greckiej.

Chcąc podzielić dzieje myśli greckićj na pewne okresy, należy załatwić się wprzódy z podwójnem pytaniem, dosyć natrętnem, ale uzasadnionem: co to filozofia? i czy mieć może historyą?

http://rcin.org.pl