page0903

895

od północo-wschodu ku południo-zachodowi na granicy Saxonii i Czech, począwszy od doliny Elby aż do gór Sosnowych (Fichtelgebrge). Spiżowe góry wznoszą się w stronie południowej stromo na 2,000 do 25,000 stóp, w zachodniej występują szerokiemi płaskowzgórzami łupkowemi, aż po Wyższą Saalę i obniżają się stopniowo ku granicy Saxonii, po czem na północo-zachodzie zupełnie się spłaszczają. Punktem centralnym całego pasma jest płaskowzgórze na granicy sasko-czeskiej pomiędzy Wiesenthal i Gottesgabe, z najwyżej w Niemczech potoźonem miastem Gottergabe (3162 stóp nad powierzchnią morza), i z najwyższym tego łańchucha szczytem Keilberg (3804 stóp). Inne celniejsze wierzchołki w Górach Spiżowych są: Fichtelberg (3721 stóp), Spitzberg (3450 stóp), Kieł (2928), Grosser Rammelsberg (2964), Auersberg (3132), Eisenberg (3176), Hirtstein (2721) i Kahlenberg (2800). Pod względem ge-ognostycznym góry Spiżowe składają się głównie z formacyi gnejs-granitowej, a w niej osiadają liczne rudy kruszcowe. Massami wtrąconemi są porAr i bazalt.    F. H. L.

Splanchnologija (z greckiego splagchnon wnętrzności, logos mowa), część anatomii mająca za przedmiot poznanie budowy narzędzi żywienia i rozmnażania się u ludzi i zwierząt.

Splanchnotomija (z greckiego splagchnon wnętrzności i terano kraję), część anatomii praktycznej, która podaje rozmaite sposoby przygotowywania narzędzi żywienia się i rozmnażania się zwierząt, bądź to dla okazywania ion podczas wykładu nauki, bądź też dla przechowywania ich w zbiorach anatomicznych.

Spiec, wyraz myśliwych na oznaczene choroby psa, kiedy ochromieje na nogi z powodu wywichnięcia.    i

Spl&CZenie, stanowi nazwę, którą lud oznaczać zwykł różne stany chorobowo nóg przednich u koni, przy których spostrzega się chromanie, a miejsce cierpienia wyśledzić się nie daje. Przy takiej kulawiźnie nie tylko miejsce choroby, ale i natura jej bywa bardzo rozmaitą; i przeto łatwo pojąć całą niewłaściwość postępowania do jakiego nieświadomi rzeczy zwykli się w takich razach, w celu niby zaradczym, uciekać, a które zależy na tak zwanem naciąganiu nogi, to jest na gwałtownem nadwerężeniu jej w stawach. Takie bowiem bezmyślne i na przesądzie tylko oparte postępowanie, nie tylko ulgi zwierzęciu nie przynosi, ale nieraz na całe życie kulawem je uczynić może, choćby pierwotne cierpienie kończyny było tego rodzaju, ze przy stosownem leczeniu, usuną ćby się dało. •    P. S.

Spleen, odznacza się niezadowoleniem, obojętnością, smutkiem, brakiem odwagi, wyłącznem zajmowaniem się sobą, nadzwyczajną przesadą w kreśleniu swych cierpień, despotycznem wymaganiem współczucia od otaczających, niezwykłą psychiczną drażliwością łatwo doprowadzającą do gniewu, malowaniem przyszłości w czarnych kolorach, obawą śmierci. Spleennicy nie są zdolni do żadnego zajęcia, prawie do życia, nie ufają własnym swym siłom. Czasami peryjody takiego smutku są przerywane wesołością przesadzoną i krótkotrwałą, tak że możnaby przyjąć exacerbacyje i remissyje. Do tej gruppy objawów zupełnie psychicznych dość często przyłączają się: złe trawienie, uczucie ciśnienia w dołku, wzdęcie trzewiów gazami, odbijanie, krótki oddech, bicie serca. Spleen najczęściej jest dziedzicznym; narody północne, a przeważnie mieszkańcy Szkocyi i Angiii głównie mu podlegają. Ludzie zamożni, bezczynni, nie mający żadnego stałego zajęcia i zawodu, daleko częściej podlegają spleenowi, niż lodzie zmuszeni pracować na codzienne wyżywienie Usposobiająco działa;