page0946

938

Sapieha

szczone są w Swadzie polskiej. — Sapieha (Józef Stanisław'*, syn poprzedzającego, najprzód proboszcz i pierwszy prałat katedry wileńskiej referendarz litewski, następnie biskup dyocezarejski in partibus od r. 1737, sutfragan wileński, umarł w Wilnie 1754 r. nie doczekawszy się biskupstwa po Zienkowiczu. Przyjaciel Łopacińskich, biskupa i sutfragana żmujdzkich i wojewody brze-ściańskiego, z których ostatni opisał podróże swe z Sapiehami po Europie (drukowane w Biblijotece Warszawskiej 1855 i Gazecie Codziennej 1856 r.). Lubił nauki i posiadał szacowny księgozbiór zgromadzony jego staraniem. Jest w' druku jego: Oratio ad JX. D. Michaelem Zienkowicz Ep. Viln. gratias agendo pro coadjułorio ejusdem episcopatus habita Vi!nae, Septembr. 1737, umieszczona także w Swadzie łacińskiej. — Sapieha (Michał Antoni), najmłodszy syn Alexandra, marszałka wielk. ks. litewskiego, starosta Gulbiński, został łowczym litewskim około r. 1733, następnie 1746 r. wziął województwo podlaskie, a w r. 1750 chorągiew pancerną, nakoniec podkanclerstwo litewskie. Umarł 1760 r. w Słonimie. Zajmował się literaturą a szczególnie poezyją, przetłómaczył tragedyję Woltera Zaira (Wilno, 1753, w 4-ej, gdzie dołączone są inne jego wiersze.— Z linii kodeńskiej, której protoplastą był iwan Shnio-nowicz Sopeha, kanclerz królowej Heleny, poseł do Moskwy w roku 1503, marszałek nadworny 1505 r., wojewoda witebski 1510 r., nakoniec wojewoda podlaski 1514. Od roku 1506, po wykryciu zdrady Glińskiego, coraz bardziej rósł w łaskach królewskich, a kiedy Gliński uciekł, część jego dóbr Zygmunt I Sapieże darował, poszły zatem inne liczne nadania i godności. Umarł 1519 r. Nabywszy obszerne dobra od Chaczka, wyjednał u króla przywilej 1511 r. na założenie miasteczka Kodnia, od którego potomkowie jego liczą się do linii Kodeńskiej. Z tej wymieniamy: Sapieha (Jędrzej), drugi syn Pawła, wojewody nowogrodzkiego, wnuk Iwana, starosta Samborski i rzeczycki, dla biegłości, dowcipu i wielkiego rozsądku, Zygmunt August do senatu miał go wezwać, jak utrzymuje Niesiecki, co jest wątpliwe. Mikołaj Radziwiłł, hetman wielki litewski, regimentarzem go w wyprawie do InAant mianował, gdzie nie mając jak 4,000 ludzi, 24,000 wojska poraził, dwóch wojewodów w niewolę pojmał i do króla Stefana Batorego przyprowadził, chorągwie, dział 30 i obóz cały zabrał. Z tej okazyi napisał wiersz historyczny, pod tytułem: Sława na szczęśliwe zwycięztwo księcia Mikołaja Radziwiłła, z 24,000 pod Kiesią porażonej dnia 21 Paidzierniła 1578 roku, przyłączone na końcu książki Radicilias przez Radwana. Paprocki w Herbach (str. 847 nowego wydania), szeroko opisuje zwycięztwo Sapiehy pod Kiesią, Albertrandy pod rokiem 1578 chlubnie także o nim wspomina. Umarł w^r roku 1614 jako wojewoda smoleński, będąc nowogrodzkim, później od roku 1597 połockim. — Sapieha (Mikołaj), czwarty syn Mikołaja wojewody Witebskiego, z wielką sławą w wojskach cesarza niemieckiego walczył, za co kawalerem złotego klucza mianowany. Za Zygmunta III był chorążym W. Litewskim i z tym tytułem obrany został marszałkiem trybunału litewskiego. W roku 1632 dla śmierci jednak królewskiej laskę zaraz złożył. W roku 1634 podobnież marszałkował w tymże trybunale i pod ten czas witał wyborną mową Władysławm IV powracającego z kampanii. Ta jego mowa i inne ogłoszone są drukiem. W r. 1635 został marszałkiem nadwmmym Litewskim, a w następnym roku wojewodą Mińskim, zaś w roku 1638 wojewodą brześciańskim, nakoniec kasztelanem Wileńskim w roku 1642, Umarł w Lublinie 1646 roku. — Sapieha (Alexander), biskup Wileński, najstarszy syn Fryderyka, piątego syna Mikołaja wojewody witebskiego. Urodził się w roku 1624; dla podtrzymania dawnej świetności domu wcześnie do stanu duchownego przeznaczony, odbywał