scandjvutmp11701

270

wszakże nie dzieje się to powszechnie, gdyż nawet w zimnych krajach europejskich zdarzają się w tym względzie wyjątki: i lak cytuje Haller Szwajcarki regularne w dwunastym roku (1), a Smellie mówi o kilku Angielkach zaślubionych w takim wieku. Widziano nawet w Belgii i Szwajcaryi (2) kobićty brzemienne i odbywające połogi w dziewiątym roku swego wieku: lecz z takich osobliwości nic wnosić nie można. A zresztą w Gwinei zbyt wczesne płci obcowanie regularność młodych dziewic przyspiesza. Swawola dzikich, głupich murzynek w Porto-Real i Ardei, z kawałkiem wydrążonego drzewa podobnym do pessary i mrówkami sprawia drażnienie, napływ krwi do części rodnych a stąd i zawczesny jćj upływ (3). Używanie płókań pobudzających, piżmowych u Egi-pcyjanek i wielu Azyjanek, dla wzbudzenia roskoszy, przyspieszać musi znaki młodzieńczej pory, takiż skutek sprawiają zbyt pożywne dawane u Banianów dziewczętom pokarmy.

Wszystkie te szczegóły potwierdzają ogólne prawo, że: im krótsza jest iprędzćj przemija młodość kobiet w krajach podzwrotnikowych, tym starość ich pospolicie jest dłuższa: citius pubescunl, citius senescnnt. Podobne są one do kwiatów tamtej okolicy, które ledwo rozwiną się rano zaraz je dzienny upał wysusza (4). Dla tego kobiety poświęcają się w domach gospodarstwu i wychowaniu dzieci, kiedy już nie mają nadziei podobania się wdziękami ciała. Z tćm wszystkiem, ponieważ starość owych kobićt jest za-wczesna, przeto nie tyle jest jak u nas wyraźna; w ogólności włosy kobićt nie tak prędko siwieją jak włosy u mężczyzn; rzadko one łysieją i życie ich nie tak szybko ubiega jak nasze; żwykle bowiem kobićty dochodzą bardzo późnćj starości! nie tyleoo mężczyźni koła-tane bywają w tym wieku dolegliwościami. Czyliżby dla tego były wytrwalsze, że mniej jest czynne ich życie, i że ich układ z natury miękki, mniej jak nasz wysycha i tężeje? W rzeczy samej, kobićt w ogólności mniej umiera jak mężczyzn , wyjąwszy chyba wiek od dwudziestu do pięćdziesięciu lat, jako peryjod płciowych roskoszy,

(I)    P/tytiologiae elem. lib. XXVIII, t. VII, »lr. 40.

(1i Joubert Err. popul. livr. II, cb. 2, i -dcta haloetica, t. IV, *tr. 107.

(J)    Coutumet et cerem, religieutet, de Picart, tonie VII, »tr. 224.

(4) De la poinance vitale in 8. Parii 1823, itr. 392, i u par J J. Virey.