scandjvutmp1101

10

Ale wreszcie te skażenia, lub te przywidzenia nadające rzeczywistą wartość znakom władzy, jak papierowej monecie, czy będą dobrze czy źle użyte, dowodzą zawsze, że człowiek ma wyobrażenie szlachetności czyli królewkości swego jestestwa; przeciwnie zwierzę, przez swoję podrzędną konstytucyją, nie może ani myślćć o żadnej godności: nie mógł jej mieć koń mianowany konsulem przez Kaligulę; żadne z nich nie panuje nad iunemi stworzeniami, ani nawet matka nad swemi pszczołami.

Co mówię! żadne zwierzę wolno swćj władzy nie używa, gdyż poddane jest istynktowi, który zarządza wszystkiemi jego czynno-śiami: podobne ono jest do owego pracowitego niewolnika w domu pana, natura musi je żywić, odziewać, dawać mu mieszkanie i bronić je. Przeciwnie człowiek, wyzwolony syn i dziedzic najwyższćj władzy macierzyńskiej natury, nie otrzymuje od niej ani odzieży, ani przytułku, ani broni, gdyż opatrzony on został zdolnością sprawienia sobie tego wszystkiego, to jest dostał on z rąk natury rozum i ręce. Wszystkiego więc odmówiła nam natura, aby nas niejako zmusić do śmiałego zdobywania wszystkiego, i żebyśmy w tym celu, sami siebie doskonalili. Człowiek tćż wydaje się bożkiem w porównaniu do zwierzęcia, tak dalece okazuje się on wyższym nad najprzemyślniejsze i najpotężniejsze, i tak je wszystkie sobie zniewala lub do uieczki przymusza, przez to właśnie, że się rodzi najnieudolniejszym ze wszystkich.

Jeżeli więc człowiek nic wyższego nad siebie nie widzi, jeżeli jako ostatni przybysz na ziemię, dziedziczy rozum i wysokie zdolności twórczej władzy, tedy może, powinien ubiegać się za wszy-stkićm, co mu natura osiągnąć dozwoliła. Niejestże on przed wszystkiemi, synem bóstwa, jego namiestnikiem na ziemi? Na szczycie wielkiej piramidy żywotnych istot, z nieba już tylko odebrać może natchnienie. Stąd tćż wynika, że człowiek jest także bożkiem czyli w całćin znaczeniu religijnem zwierzęciem, on jeden tylko umić podnosić swoję myśl, aż do najpićrwszćj przyczyny przyczyn. Niechże więc zna swoję królewskość i swoję pierwotną wielkość, niech się nie poniża w upodlenie i wzgardę, a wtedy będzie godny swego nieśmiertelnego przeznaczenia.