scandjvutmp15e01

341

żerny oddawać się płciowym zespoleuiom w każdym czasie; a wreszcie życie towarzyskie nieskończeuie pomuaża wzajemne między obojgą płcią uczucia miłości i upodobania.

Należało więc do pierwszej, najrozumniejszy i ze wszystkich stworzeń najczulszćj istoty okazać się najmiłośniejszą, a może i najroztropniejszą, uatura bowiem nauczycielką jest epikureizmu; a im kto jest czulszy, tćm miłość jego bywa gorętsza. Dla tego to ptaki mające organizacyją tak żywą i z przyczyny obfitego oddychania, jakby płomieniem gorejącą, nierównie gwałtowniejszą pałają miłością, niż zimne gady, płazy, ryby i t. p

Wielka także objętość mózgu i tak rozgałęziony układ nerwowy u człowieka, pomnażając i natężając jego czułość, w zmagają ją i podsycają płomienie jego namiętności, czy to w moralnym czy fizycznym względzie. Wiadomo jak ścisły zachodzi związek między zdolnością upłoduiającą a fuukcyjatui układu nerwowego; wiadomo jak wyniszczenie i osłabienie rozumowych zdolności, przez natężone rozmyślanie, ostudza płodny zapał, i jak nawzajem wyniszczenie płodne czyli zbyteczne wytrwouienie nasienia, przytępią dzielność pojęcia. Mamy tego przykład na rzezańcach, u których wraz z odcięciem organów przygotowujących nasienie, zdają się być niejako przecięte nerwy myślenia.

Owa żywość duszy objawiająca się w owym ognistym wzroku? w owych iskrzących oczach miłości, słabnie i gaśnie w zbyt mnogich roskoszach; toż samo następuje i w innych poruszeniach; nigdy bardziej nie upadają zdolności życia, nigdy piękność nie więdnie prędzej, jak kiedy się nadużywa tego rodzaju roskoszy. W istocie, płodzić, jest to dla siebie umierać,jest to przekazywać swoje życie swym potomkom, jest to niejako pisać swój testament. Kochać, jest to żyć dla swego rodu, jest to, iż tak powiem, pielęgnować w sobie żywioły nieśmiertelności; jest to żyć, a żyć uie tylko dla siebie ale dla całego swego rodu; jest to gromadzić w krótkim czasie mnogie zapasy bardzo długiego życia; i w jednej chwili żyć wieków wieki.

Lecz dla utrzymania między dwiema różnej płci istotami miłości, natura używa najmędrszych i największego podziwienia godnych środków. Gdyby między dwiema płciami żadnej nie było różnicy, nie zdołałaby miłość zbliżyć ich i przywiązać do siebie, równość