scandjvutmpbe01

183

0    uważać trzeba, że zwyczaj ludów nowożytnych noszenia bielizny, tuczynił mnićj potrzebnem używanie kąpieli, za pomocą których, starożytni utrzymywali w czystości ciało.

Bez wątpienia byłoby niedorzecznością, już to czynić z dzieci sybarytów, tak co do odzieży jako i co do jadła, aby je potćm narazić na wszelkiego rodzaju dolegliwości; już to znowu wychować je na grubych Tatarów, surowo je odziewając i karmiąc, a coby je potćm czyniło mniej zdolnemi do ucywilizowanego życia i do umysłowego ukształcenia; uadewszystko radzić się trzeba potrzeb natury, która w naszych klimatach, wymaga pośrednich zwyczajów, czyli roztropnego środka między terai ostateczuościami. I tak, wło-sieunica czyli włosiaua koszula nabożuisiów nabawia ich ponurego humoru, podobnie jak używanie zbyt miękkiej pościeli zbyt delikatnej odzieży czyni charakter zniewieściałym, niezdolnym do wielkich czynów.

§ 2. O istotach mywanych na odziez różnych narodów. — 1. O istotach roślinnych. Liczba ich jest bardzo mała; i tak, zacząwszy od umiędlonego łyka morwy papierowej (broussoentia pa/fyri/era), którera piękne Otahityjanki napół osłaniają swą kibić tudzież łyka rośliny dialium jacanicutn, używanćj przez Malajczy-ków, aż do przypaski Murzynów, grubo utkanej z włókien ayawy

1    jukhi; wszystkie te mówię opony służą tylko do zakrycia przed okiem przedmiotów wstyd obrażających, lub które zakryć schludność nakazuje. Miększe zaś tkaniny, czyli doskonalsze płótna, wyrabiają z włóknistego łyka wielu gatunków rośliny hybiscns, w Indyjach wschodnich, podobnie jak płótna z konopi a nawet ze lnu w naszych okolicach. Puch czyli wata okrywająca nasiona niektórych gatunków trojeści (asclepias) i innych roślin, daje także włókno przydatne, natkauiuy; lecz najbardziej upowszechniouem w użyciu na obydwóch półkulach ziemi włóknem jest bawełna. Jej różne gatunki i odmiany znajdują się równie w nowym jak i w dawuyin świecie; mówią, że kilka gatunków bawełny było już w Ameryce, gdy ją odkryto. Tak więc natura, po calćj ziemi, dawała mieszkańcom ciepłych krajów stosowną do klimatu odzież.

Pomijamy tu niektóre inne gatunki istot roślinnych tkaninowych, mniej używanych, które wreszcie jednakowćj są wszystkie natury.