Sponsorzy27201

340

' Trzeci poemat Keja ma napis: ZwLrziniec w kloAm rozmaitych etanów ludzi, ewirząth y ptaków, kształty, przypadki y obyczaye, są właśnie wypisane. A zwłaszcza ku czaaom dziseyszym naszym nieiako przypadaiące. Na rok od Narodzenia PunAdego 1562.

Taki jest tytuł dzieła, które w dwóch exemplarzach, w bibliotece gi-mnazyum ś. Maryi Magdaleny w Wrocławiu, i uniwersyteckiej w Pra dze czytałem. Jest w ćwiartce, i z dwóch składa s,ę części. Exeinpla-rze te zawierają dwa pisma Keja Żwi rzyniec i Przypowieści, które razem r. 1562 wyszły. Wydanie drugie pierwszego dzieła wyjść miało we dwa lato' o czem zapewnić me umiem; w exemplarzu bowiem biblioteki warszawskiej, który czytałem, tytuł wydarto.

Po śmierci Reja przyczepili się do jego Przypowieści przyjaciele zmarłego , a mianowicie Piotr Rojzyu&z Hiszpan, profesor prawa rzymskiego iv uniwersytecie krakowskim, i nieznany zresztą Adryan Brandeburezyk lekarz lubelski (z którym się zapewne widywał Rej w Lublinie, ilekroć do swych dóbr tamże położonych przyjeżdżał), i ogłosili je drukiem, bez wyrażenia miejsca, r. 1570. Wtedy bowiem drugi zrobił pićrwszc mu przypisanie dziełka z Lublina, odmieniwszy jego tytuł, i nazwawszy go: Fi-gliki, albo rozlicznych ludzi przypadki dworskie, które sobie po zatrudnionych myślach, dla krotofile, wolny będącz, czytać możesz. Teraz nowo drukowane. Dzieło swe z dwóch, jak rzekliśmy części złożone, nie chcąc, jak był powinien, nazwać lasem, mianował Rej zwierzyńcem, co według zeznania jego, tudzież drukarza (mówi o tem Wietor w przypisaniu) jedno oznaczało. Podczas zaczynającego się psownć u Rzymian smaku w naukach, nazywali ich poeci lasem, doraźno swe wiersze, dlatego, że wysypując bez nur.ysłu, trzebili następnie, psując lub ulepszając je, według potrzeby. Zkąd upowszechniły się u sredniow iekowych pisarzy tek zwane sylve (uilvae rerum), które bardzo się zagęściły w Polsce, znacząc u nas księgi, zawierające w sobie bez żadnego braku, przedmioty wierszem i prozą pisane. Rej również brakował w swyin łesie, (jak sama objętość i różnica wydań jegu Zwierzyńca pokazuje), i byłby go snadź dobrze przetrzebił, gdyby go nie była śmierć zaskoczyła, zwłaszcza, gdy się z Apołtegmatów, o których wnet będzie, pokazuje, iż z czasem wszedłszy na nową drogę, wcale inne zakładał lasy, i że o ile dawne przezeń siane i sadzone, wszeteczne były i plugac-twem zarosły, o tyle później zakładane moralne, iż tak powiem I schludne były lub miały być, według zmienionej zakładać za myśli. Czuł to snad^ i wydawca tego dzieła, i od własną Reja ręką nowo zasadzonego lasu, od Apoftegmatów, mówię, pożyczywszy imienia, i niem okrasiwszy Figliki, uniewinnił się z zarzutu, iż takowe brudy drukiem ogłosił, a uniewinnił przez to, że raczej k’woli języka, niz rzeczy wydał je jako fraszki, face-cye, śmieszne powieści, me w to godząc ażtby się ich czytaniem psuli, ale raczój przestrzegali (naprawiali) młodzi ludzie. Lecz przypowieści Rejowe, dopóki stały w losie, i częścią były Zwierzyńca, odpowiadały jakkolwiek przeznaczeniu swojemu. Puszczone samopa,., wykazały się być po większej czę-