scandjvutmp2201

27

stanu ludzkiego, a to w miarę jak materyja przejmuje się duchem życia. My także ubiegamy się za szlachetniejszym, wznioślejszym stanem, a to za pomocą nauki, praw, religii, umiejętności; usiłujemy wznieść się aż do tronu Bóstwa; lecz ciężar materyi, w ciągu tego życia zatrzymuje nas na ziemi. Tak więc człowiek jest synem nieba i ziemi, to jest Boga i materyi.

Czujemy w sobie samych te dwa przeciwne sobie pierwiastki. W wieku dziecinnym panuje pierwiastek materyjalny, a zaś pierwiastek duchowny rozwija się zupełnie dopićro w wieku dojrzałym; oswabadza się on coraz bardzićj z istoty czysto-materyjalnćj i po śmierci wraca do swego źródła. Wszystkie podlejsze uczucia, występki i tysiączne nikczemne żądze ludzkie, należą do mniej szla-chetuej części człowieka, do części najmniej mającej udziału w istocie Boskiej; wielkie myśli zaś, wysokie i wspaniałe uczucia, wypływem są duchowćj części; dla tego widzimy, że mądrość, rozum, rozsądek, tćm bardziej zwiększają się w ludziach, im bardzićj doskonali się ich mózg, to jest im bardzićj Boska ich część przewyższa część prawdziwie fizyczną.

Człowiek więc dwojaką łączy w sobie naturę; ożywiającą i ożywianą, to jest: duszę i ciało, część Boską i osnowę materyjalną. Pierwsza rozdzielona jest po wszystkich organach ciała, ale w różnym stosuuku, i tak: nerwy i organy płciowe zawierają jćj więcej niż iuue części. Nerwy nawet mają, za zdaniem wielu sławnych fizyjologów, uadewszyslko Reila, pewny rodzaj atmosfery czułości, która je otacza i która działanie ich wy wiera w pewnej około nich przestrzeni. Jest to jakby jaki duch życia, ciągle się z nich rozszerzający.

Z resztą, siła żywotna odmienna jest stosownie do różnych organów które napełuia, każda część ciała ma właściwy sposób czucia, różniący się od czucia w innych częściach. A tak, lubo rozróżniamy w człowieku życie wewnętrzne czyli wegetacyjne, od fun-kcyj zewnętrznych czyli zwierzęcych i od siły rodnej, z tern wszyst-kiern jedua tylko jest dusza, ale urozmaicona swemi stosunkami z Istotą materyjalną. Znajdujemy w człowieku i zwierzętach istoty należące do trzech królestw, lecz istota zwierzęca, najbardziej żywotna i jeżeli wolno się tak wyrazić, najbardziej ubóstwiona, jest tak-