4

IIS Piotr Skcris

K|o jtmw usprawiedliwiony". To rozumienie, jak widzimy, pokrywa się z Kellc-yowskun wyrAimaucn grupy odniesienia normatywnego. Kolejna funkcja, jaką mogą pełnie grupy odniesienia porównawczego zasadza się na wytwarzaniu modelu roli, w *en\»e ukazywania pewnych umiejętności i sprawności technicznych, niezbędnych dla pełnienia danej roli. Kempcr wyróżnia jeszcze czwartą funkcję grupy porównawczej, polegającą na dostarczaniu jednostce pewnych bodźców do zachowań komplementarnych względem jej własnych. Jednostka dostosowuje wówczas swoje zachowania do zachowań innych członków wybranej grupy, tak aby uzyskać pewien końcowy efekt, ł aiicuch tych zachowań może być wówczas charakteryzowany w kategoriach współpracy czy też współzawodnictwa. Kcmper nazywa takie grupy grupami akomoda-cyjnymi (tucomodator group). Funkcja ta pokrywa się właściwie z wyróżnionymi wcześniej przez Turnera" funkcjami grup interakcyjnych.

Równic/ w obrębie grup odniesienia normatywnego, tak jak pierwotnie określił je Kcilcy. można wyróżnić ich rodzaje w zależności od tego, czy dane wartości i normy tą zintemalizowane przez jednostkę i czy grapy te są zainteresowane działaniami jednostki¹⁴. Tak więc w obrębie grap normatywnych można wyróżnić grupy, których wartości i normy jednostka zintemaiizowała, nazywając je za Turnerem grupami identyfikacji. Wówczas grapy odniesienia normatywnego w węższym sensie oznaczałyby grapy, z którymi jednostka sama wprawdzie się nie identyfikuje, ale które są wyznaczane przez jej grapę identyfikacji jako zasadne źródła norm, jak w przypadku wskazywania przez rodzica „odpowiedniego” grona rówieśników dla swoich dzieci. Te wyróżnione przez Caina grupy normatywne w węższym sensie znowu są bliskim odpow iednikiem wcześniej wspomnianych grup wartościowanych 11 aluaiion gnmps I Wśród grap pełniących funkcje normatywne w szerokim sensie pozostają jeszcze grapy, z którymi jednostka może się nie identyfikować, które też mogą jednostki nawet nie dostrzegać, lecz których uwagę jednostka chciałaby zwrócić na siebie. Są to grupy audytoryjne, obserwatorów (audience groups), które oddziałują na jednostkę za pośrednictwem wyobrażeń, jakie o nich dana osoba posiada. przypisuje ona im bowiem pewne wartości i normy (bardziej lub mniej zasadne) i dostosowuje do nich swoje zachowanie. Kemper¹⁵ mówi, że istnienie takich grup jest ważne dla osiągnięć jednostki, gdyż dostarczają one bodźców do podejmowani.! wysiłków, które w samym modelu danej roli nie są zawarte. Wyróżniają się one od innych grup normatywnych tym, że same nie nakłaniają do konformizmu gdyż mogą jednostki nawet nie dostrzegać i w zakresie sankcji operują jedynie nagrodami za osiągnięcie.

kryterium modalności. Mówiliśmy jeszcze o grapach odniesienia pozytywnego i negatywnego¹*, stwierdza się bowiem ich wpływ normatywny zarówno w dążeniu do akceptacji reprezentowanych przez nie wartości, jak i w przypadku ich odrzucenia". Często bowiem czyjaś przynależność grupowa (jeśli wiąże się z obniżeniem samooceny > może w skazywać raczej, jak nic należy zachowywać się, niż jakie wzory akceptować. Tak ap. ktoś po przebyciu choroby psychicznej może unikać zachowa-_Wj ekstrawaganckiego, akceptowanego jeszcze u innych osób, by nie wywoływać