scandjvutmp3d01

31

czony jest aby najwięcćj lył głową, zwierzęta zaś resztą swego ciała. Człowiek więc jest najwięcćj istotą umysłową , a zwierzęta są stworzenia zmysłowe, przeznaczone głównie do życia fizycznego.

luny jeszcze skutek jest ten. źe człowiek umićra natychmiast po odjęciu głowy; wszystkie jego członki upadają prawie bez żadnego poruszenia; gdy tymczasem czworonożne zwierzę, a tćin bardziej jeszcze ptak , nadewszystko zaś gad, ryba, lub inne niższe gatunki? leszcze się ruszają, żyją nawet jakiś czas bezgłowy. Tak więc u człowieka głowa, iż tak powiem, jest głównym środkiem życia, u Innych zaś zwierząt siedliskiem jego jest szczególnej kolumua pacierzowa.

Nakoniec, prócz innych, właściwą człowieka cechę stanowi mocno rozwinięty nerw sympatyczny (1); ten bowiem u mniej doskonale organizowanych zwierząt coraz jest mniejszy, (2) w miarę jak się te swym składem coraz od nas oddalają i3). Tćj także przyczynie przypisać można większą czułość moralną w człowieku, niż we wszystkich innych zwierzętach, jak również wszystkie z tćj czułości serca wynikające choroby, usposobienie do gorączki, i t. d.

Natura udzieliła człowiekowi trzy dary, od których zależy cała jego bytność na ziemi: najprzód rozum aby wynalazł, mowę aby się stowarzyszył, i ręce aby wykonał pomysły, do których przyprowadziły go zastanowienie i towarzystwo.

ARTYKUŁ U.

O zmłysach i instynkcie człowieka, porównanych (lo zwierząt.

Potrzeba towarzyskości.

Człowiek, tak hojnie obdarzony władzami rozumu, ma zmysły, po większej części, mniej dokładne, ale delikatniejsze i więcej urozmaicone niż czworonożne i inne zwierzęta (4); tern mniej ma on wrodzonego instynktu, im więcej dostał w podziale rozumu.

fi) Meckel, Dtuttchts Archiu fur tHe Fhysiotogie, I Kami. 8. 10 n. 11.

(2)    W eh er, Anatomia comparata_t nervi sympathetici, p. 73.

(3)    J. Fred. Lobstcin, Dt nervi sympathetici humani fabrica, etc. Paris 1823 in 4-to p«g. 90.

(4)    Nos aper auditu prndcellit, aranea tactu.

Vultnr odaratu, Iynx vlsu, simia gustu.

Deraolcryt mówił, źe bogowie i zwierzęta doskonalsze jak człowiek maja zmysły.

Yirej. łlist. Nat,_t T. /.    7