scandjvutmp4301

60

po nad rzeką amazońską, pomimo niezmierną jednych od drugich przedzielającą przestrzeń, tym samym mówili językiem; dyjalekt tupis większą zajmował przestrzeń, a zaś narzecze Gwarauisów najbardziej było udoskonalone; z tein wszystkióm po zgonie naczelnika zmieniano nazwy różnych sprzętów i narzędzi; dziewice odmieniały język poszedłszy za mąż. Lepiej zachował się język In-kasów, lub Kiciaz/ui Peruwijauów, dziś nawet mówią nim jeszcze, równie jak językiem Gwaranisów, którego nauczyli się Portugalczycy w Brazylii a Hiszpanie w Paragwaju. Chiiijanie puelchy i I*ata-gony mówią mało znanym językiem: lecz na północ rzeki amazońskiej w przyległych Antyllach panowała niegdyś harmonijna, dźwięczna mowa Galibisów czyli Karaibów.

Tak wielki jest podział ludów i języków w Ameryce, iż w samym Meksyku liczą ich przeszło dwadzieścia. Pierwotne tamtejsze języki, chociaż całkiem różnią się jedne od drugich pierwotnemi wyrazami, jednakże prawie wszystkie jednakową mają lizyjonomiją. Najdoskonalszemi są inkaski, ajmareski, gwaraniski, meksykański, kora i t. d. W północnej Ameryce, zacząwszy od zatoki Hudson aż do odnogi meksykańskiej, są języki Algonkwinów czyli Huronów z irokiezkim, cherokiezkim rozpowszechnione przez te zdobywcze hordy przeszło na póltrzecia sta mil przestrzeni, i dzielące się na dyjalekty, podobnie jak meksykański; ale języki te są ubogie i prosto. W języku eskimoskim czyli grenlandzkim wyrazy śmiesznie są w niezmiernie długie szeregi połączone.

Pozostaje nam tylko jeszcze przebiedz niezmiernie rozmaite dyjalekty języka malajskiego, rozdzielonego po wszystkich wyspach indyjskiego archipelagu, i na oceanie południowym. Niektórzy upatrywali podobieństwo języka tatarsko-mauczurejskiego, czyli mongolskiego do tych płynnych i prawie z samogłosek tylko składających się języków. Narzecza togalickie i bissago wysp filipińskich rozciągają się na wyspy moluckie i maryjańskie, a nawet pokazują się ich ślady w nowej Zelaudyi. Wspólne im wyrażenia napotykamy na wyspie Otahity i jćj przyległych. (1) Co się tyczy mo*

(l) Jeżyk malgaiki czyli matlagatkartki wiele pokazuje związków z językiem ntalaj. •kim, i na wiele dzieli aię dyjalektów (Helami, Diieert. tniteel., t. III, p. 316; Forster, Obitrv. tur lei peuplei dei men <lu tud, etc,). Ten język malajiki rozciąga tie, jak