65
cach południowych. W Saksonii, Turyngii i górnych Niemczech regularność zaczyna się dopićro w piętnastym roku, nawet w miastach (1), w okolicach dalej ku północy posuniętych jeszcze późniejsza (2), a w miejscach wysokie mających położenie ledwo nastaje w dwudziestym aż do dwudziestego czwartego roku (3); dlatego tam kobiety zachowują płodność bardzo długo, jak zapewnia Martin (4), na wyspach północnych, jako to na Orkadach, Hebrydacli; widziano kobiety w Irlandyi zostające matkami w sześćdziesiątym roku swego wieku (5). We Francyi regularność zaczyna się zwykle w czternastym roku, a naw et w trzynastym u mieszkanek południowych departamentów i większych miast, gdzie umysł wcześnićj dojrzewa, pokarmy są obfitsze, i gdzie więcćj podniecane bywają namiętności. W Langwedocyi dziewice wcześnićj są regularne niż w Paryżu (6). We Włoszech kobiety zupełne bywają w dwunastym roku (7); toż samo pokazuje się na Hiszpankach, a w Kady-ksie częstokroć wydają je za mąż w tym wieku (8). W Minorce dojrzałość zaczyna się od jedenastego roku (9); w Smyrnie widziano matki ledwo jedenaście do dwunastu lat wieku mające (10). Persanki regularne bywają zwykle w dziewiątym lub dziesiątym roku jak zapewnia Ckardin (11). Prawie toź samo okazuje się w Kairze (12); kobiety barbaryjskie często zostają matkami w jedenastym roku (13) podobnież niewiasty Agows w Abissynii, za świadectwem Bruce (14). Objawiają się znaki dojrzałości między dwiewiątym a dziesiątym rokiem u dziewic w Senegalu (15). Zdaje się że rok
(1) Klnnientiaeh, lmtitut. phytiol. Giitting, 1798, p. 427, 506.
(2) Kurggratiua, Atrloe. aq. et Franco/., p. 145; Klein, Hist. nat. Krpac. p. 183.
(3) Satyr, titeciac. n. S.
(4) fFeitern litanii, p. 368.
(5) Hoat*, 0/lretand., p. 178; Plot. Oxferdthire, p. 199, tndziez Bretlauer Samm-lung r. 1724, stycień.
(6) Fitigerald, Mem., p. 3.
(1) Ulnius, De u tero, p. 130.
(8) Otbfck, Reite Ottind., p, 20; łlayman, Reite, tom I., p. 16. %
(9) Cięgli om Nmt. Hiit. nf Minor ca, p. 53.
(10) Timaeut, Cul, medic., Solingen; Embryotog., p. 8.
(11) Yayaget, tom VII, p. 163.]
(12) Renat! llist. medic de Parmie d'Orient de Deigenettei, Paria, 1802, part. II. p. 44,
(13) Srhaw, Yoyage en Barbarie, 1743 in4to, t. I. p. 595.
(14) Yoyage aux tourcesdu Rit, 1.111, p. 849.
(15) Adanion, Yoyage a u Senegal, p. 20.