103
kwiecista cera Normandek, krotoch wilna żywość Prowancalek, dowcip Włoszek, tusza i raiła prostota Niemek, ogień i dusza Hiszpanek, szczera wesołość Flamandek, żartobliwość Langwedocy-janek, wreszcie uprzejma grzeczność wszystkich Francuzek, i t. d. Pomimo niezdrowe powietrze Marsylii, sławne były po wszystkie czasy piękności:) kobiety tego miasta; zdobi je śnieżnćj białości cera, przyjemne, regularne rysy twarzy, czarue jak heban włosy; wdzięczny uśmiech, miły wzrok i ujmująca żywość ozdobami są ich twarzy; język prowancki nabiera w ich ustach nieporównanej łagodności (1).
Na uwagę to zasługuje, że żywość i grzeczność Francuzek wszędzie się podoba i serca sobie podbija; możnaby przytoczyć dowody, że ten przymiot kobićt naszych zapewnia im wiele korzyści nad iunemi. Francuzi wpływają na kobiety innych narodów przez swoje mody, przez swoje obejście, przez swój duch towarzyski i wreszcie przez swój język; trafiają oni raćzćj do kobićt niż do mężczyzn i korzystając z wpływu płci niewieścićj na płćć męzką, tćm łatwiej zyskują przewagę. Kobićty też we Francyi w większem są poszanowaniu niż gdzieindzićj: dziki uważa swą żonę niemal jak swe bydlę (2); u Indyjan jest ona tylko narzędziem roskoszy; w Anglii kobićty zarówno uważane są z dziećmi; kochają je Hiszpanie, ale surowo obdfodzą się z niemi; we Francyi tylko są one paniami, królowemi, pomimo, że wyłączono je od tronu.
Rzecz pewna, że kraje gdzie wolne będąc kobiety, o takież jak mężczyźni ubiegać się mogą prawa towarzyskie, że mówię takie kraje bardzićj nad inne są uobyczajone i swobodne. Niewola ludów praw ie zawsze zaczyna się od niewoli kobićt, albowiem uciążliwość mocniejszego koniecznie spada najprzód na najsłabszych, na kobićty i dzieci; stąd widzimy, że we wszystkich państwach gdzie się mężczyźni rządzą samowolnie, jako to w Turcyi, Persyi, Chinach, w Mongolii, Maroko, 11. d. kobićty żyją w niewoli i pod cywilną
(1) Mil lin Podrót po południowej Francy*.
(2) Wszystkie dzikie narody uciążliwie i srogo obchodzą się z kobietami, wkładają na nie ciężkie prace, mężczyźni zaś oddają się jedynie polowaniu i wojnom. Takiemi byli dawni Germanie, według Strabona, Geogr. I, III, p. 114; Tacitus De Morib. Germ. c. XV Takiemi są mieszkańcy Kalifornii. Gumilla, Orinoco illustrudo, i t. d,
Virtj, Hist• NaL, T, /• 16