scandjvutmpc201

162

władze umysłowe wcześnie się rozwinęły, ze tacy ludzie prędko się zestarzeli, i prawie w kwiecie wieku pomarli: jako to Paskal, w trzydziestu dziewięciu latach, Deskart, llaratier, P. Bayle i t. p.

Przeciwnie większa część owych wyżćj wymienionych stuletnich starców (prócz filozofów) i mnóstwo innych, których pomijamy, byli ludzie pospolitych umysłowych zdolności, wieśniacy, ludzie ręcznie pracujący, żołnierze, którzy się uiczćm od pospolitych ludzi nie odznaczali. Prawie wszyscy prowadzili życie proste, surowe, używali najprostszych pokarmów, ale z umiarkowaniem, wegetowali w ubóstwie i potrzebach. Tym to sposobem zakonnicy w klasztorach na górze Sinai żyją częstokroć sto aż do stu dwudziestu lat; przy takiem życiu Arabowie dochodzą bardzo późnego wieku i w takićj nawet starości zatrzymują jeszcze piękną powierzchowność i siły ciała. Wielu Egipcyjau, Beduinów, Etyjopejczyków, skromnie żyjących, w gorącym klimacie, dosięgają bardzo długiego wieku. Brazylijanie, Florydyjauie i wielu innych dzikich żyją bardzo długo i w czerstwym zdrowiu; albowiem zdarza się widzićć u tych ludów, wojskowych dowódców, zręcznych, żywych, silnych, odważnych w wieku zgrzybiałości. Ludy zaś podrówniko-we, dojrzewające w dziesiątym lub dwunastym roku swego wieku, już są stare gdy mają lat pięćdziesiąt, a zgrzybiali starcy w roku sześćdziesiątym, kiedy tymczasem północne narody, późnićj dojrzewając, zachowują siły do bardzo podeszłego wieku.

Uważano także że głupcy, niedołężni i wszyscy bez trosków żyjący, żyli nierównie dłużej od iunych. Ludzie sławni ze zdolności umysłowych i obszernych wiadomości, żyli długo, gdyż mało zmartwień doznawali i zawsze wesoły humor zachowali. Kartuzi, i inni ścisłych reguł zakonnicy, ludzie żywiący się zwykle rybami, zachowujący się trzeźwo, powściągliwie; ludzie prostych obyczajów’, częściej od innych późnćj doczekują starości. Mężczyzna samem tylko żywiący się mlćkiem, doszedł stu dwudziestu lat wieku. Skromni braminowie bywają bardzo staremi, równie jak prości alpejscy i szkoccy górale.

Porównawszy wiele spisów śmiertelności, powiedział Buflbn: „Czwarta część dzieci urodzonych w jednym roku umiera przed ukończeniem lat pięciu; trzecia część w ogólności umiera przed