17320 skanuj0012 (129)

162 7. Ruch turystyczny

Wydaje się jednak, że tego rodzaju motywacje są bliższe turystyce poznawczej (W. W. Gaworecki określa ją mianem „turystyki krajoznawczej”), aczkolwiek trzeba się zgodzić z poglądami głoszącymi, że np. odwiedzanie miejsc lęgowych ptaków lub też zwiedzanie muzeów biograficznych można uznać za turystykę kwalifikowaną (przy założeniu, że typowa turystyka wypoczynkowa nie wymaga ze strony turysty specjalnego przygotowania). Tak rozumie turystykę kwalifikowaną np. S. Kałuski [1993], który zajmując się tą formą turystyki uwzględnia m.in. uczestnictwo w rajdach samochodów terenowych, zbieranie minerałów i skał, fotografowanie przyrody, zwiedzanie zabytków kultury żydowskiej, odwiedzanie obszarów zamieszkiwanych przez mniejszości narodowe, jak również uprawianie narciarstwa nizinnego (śladowego).

Turystyka poznawcza

Drugim co do znaczenia rodzajem turystyki jest turystyka poznawcza (krajoznawstwo). Podobnie jak i turystyka wypoczynkowa, motywy poznawcze w zachowaniach turystycznych pojawiły się już w czasach starożytnych i w średniowieczu. Turystyka poznawcza jest uprawiana przede wszystkim przez młodzież, młode małżeństwa bez dzieci oraz osoby w wieku średnim i starsze, nie obarczone obowiązkami związanymi z wychowywaniem dzieci.

Głównymi celami wyjazdów turystycznych w celach poznawczych są walory antropogeniczne (zabytki architektury, wykopaliska archeologiczne, skanseny, miejsca z dobrze zachowanym folklorem, muzea itp.), jak również walory przyrodnicze (parki narodowe, pomniki przyrody nieożywionej i ożywionej, miejsca o malowniczych krajobrazach itp.). Jedną z form turystyki poznawczej jest rozwijająca się obecnie ekoturystyka. O jej coraz większej popularności może świadczyć to, że aż 3/4 turystów zagranicznych odwiedzających Ekwador ma w programie pobyt na wyspach Galapagos [Lisocka-Jaegermann i in. 1998], gdzie mogą się zapoznać z jedynym w swoim rodzaju światem zwierzęcym (żółwie, legwany, ptaki). Z kolei w meksykańskim stanie Michoacan jedną z głównych atrakcji turystycznych jest rezerwat motyli [Boo 1990, XVi], który rocznie jest odwiedzany przez kilkadziesiąt tysięcy turystów.

Innym typem turystyki poznawczej jest tzw. turystyka kulturalna (odwiedzanie zabytków architektury, wykopalisk archeologicznych, miejsc związanych ze sławnymi ludźmi, galerii sztuki itp.). Jest ona coraz bardziej popularna, co jest zjawiskiem pozytywnym, gdyż jak pisze W.W. Gaworecki [1998, 73] „turystyka chroni, wzbogaca i popularyzuje dobra kulturalne, kultura zaś inspiruje rozwój turystyki”.

Krajami, w których ta właśnie forma turystyki przybrała największe rozmiary, są państwa europejskie, jak również niektóre kraje pozaeuropejskie, które z racji odmienności kulturowej są chętnie odwiedzane przez turystów z Europy albo Ameryki Północnej (np. Izrael, Indie, Chiny, Japonia, Meksyk).