037

Pr. jbiur |>«1 rrd. pn.ż.dr.hib.J. K. t*K>lK>W(kKgi> *(Y<taavy aAttkntogi*. Vimm 200&. ISBN 8S-2O4-M22-0Cby TCf

od lat sześćdziesiątych XX wieku zaczęto krytycznie podchodzić do klasycznych metod oceny toksyczności lctalncj Stwierdzono, że podstawowym celem oceny toksyczności ostrej nie może być samo wyznaczenie I.D*, lecz również określenie innych efektów silnie toksycznego działania po jednorazowej wysokiej dawce związku Wyniki te powinny być punktem wyjścia do następnych badań działania toksycznego związków, jakimi są m.in. badania toksyczności w ciągu 28 dni powtarzania podawania.

Badania toksyczności ostrej mają też. pewne ograniczenia. Jeżeli wygląd zwierząt po podaniu związku wskazuje na trwałe objawy cierpienia i bólu. należy w sposób humanitarny je skrócić (eutanazja przez np. dekapitację). Nie powinno się stosować w doświadczeniu substancji, o których wiadomo z. danych fizykochemicznych, że spowodują cierpienia zwierząt (substancje żrące lub silnie drażniące).

Toksyczność ostrą można oceniać wieloma znanymi metodami Do klasycznych należą metody Blissa. Finncya. Lichficlda i Wilcoxona. Trcvcna. Bchrensa. Karbcra. Thompsona i Weila. Polegają one na podaniu kilku grupom zwierząt zróżnicowanych dawek (przynajmniej trzech) związku. Dane z takiego eksperymentu powinny być wystarczające do uzyskania krzywej daw-ka-odpowiedż i obliczenia wartości LDm- Uzgodniono, ze wartością graniczną poziomu dawkowania jest 2000 rng/kg m c., i na tej wartości doświadczenie należy zakończyć.

Podczas eksperymentu oceniającego toksyczność ostrą rejestruje się liczbę padnięć oraz obserwacje kliniczne, co wydaje się obecnie bardziej istotne niż samo wyznaczanie wartości LD<„. Należy obserwować zmiany sierści, błon śluzowych, oczu. skóry, zmiany w funkcjonowaniu układów oddechowego, krążenia i nawowego, a także obserwować aktywność somatyczną i zachowanie się zwierząt Bardzo istotne są objawy takie, jak: drgawki, ślinotok. biegunka, śpiączka. Należy dokładnie rejestrować czas wystąpienia i trwania objawów działania toksycznego lub oraz czas padnięć. Obserwacje prowadzi się przez co najmniej 14 dni po podaniu związku Po 7 i 14 dniach należy dokonać pomiaru masy ciała. Obecnie zaleca się. by badania toksyczności ostrej prowadzić na jednej pici zwierząt, a uzyskane wyniki potwierdzić na drugiej pici. przynajmniej na jednej grupie zwierząt ijednej dawce). Po zakończeniu eksperymentu przeprowadza się sekcje wszystkich zwierząt i wykonuje badania makro- i mikroskopowe narządów.

W ostatnich latach wprowadzono modyfikacje procedur ustalania toksyczności ostrej, zmierzające do zmniejszenia liczby zwierząt oraz ograniczenia ich cierpień. Należą tu: metoda ustalonej dawki iFDP Fixed Dose Procedurę. wytyczne OECD nr 420), metoda klas toksyczności ostrej (ACT Acule Toxic Class Melhod, wytyczne OECD nr 423), metoda skokowa (Up-down--Up. wytyczne OECD nr 425). Metoda skokowa oparta jest na ocenie śmiertelności zwierząt, którym pojedynczo podaje się badaną substancję w dawkach wzrastających lub malejących, w zależności od reakcji po podaniu poprzedniej dawki. Podobną metodę opracowali już w 1943 r. Deichman

2.5. BADANIE TOKSYCZNOŚCI NA ZWIERZETACII DOŚWIADC ZALNYCH    37