0034

żenią na temat przeżyć wojennych zarówno własnych, jak i najbliższych kolegów.

Relacja st. bosm. Ludwika Wilczyńskiego (WH MW, sygn. 8) pochodzi z obszernych wspomnień tego podoficera, który służbę na Helu pełnił od czasu sformowania tam 2 Morskiego Dywizjonu Artylerii Przeciwlotniczej. Zamieszczony fragment wspomnień dotyczy działalności samodzielnego plutonu najcięższych karabinów maszynowych przeciwlotniczych pod Jastarnią, którego dowódcą był autor relacji.

Por. rez. lek. Jan Bederski (WH MW, sygn. 6) jest autorem relacji, w której omawia działalność sanitarną na odcinku walk oddziału piechoty Morskiego Dywizjonu Lotniczego; na uwagę zasługują zwłaszcza te partie, które odnoszą się do działań wojennych wspomnianego oddziału pod Wielką Wsią i Władysławowem. Ppor. rez. Eugeniusz Maciejewski (WH MW, sygn. 36) był dowódcą plutonu łączności w 2 Morskim Dywizjonie Artylerii Przeciwlotniczej i w relacji swojej pozostawił interesujący opis różnych aspektów obrony Helu.

4. Czwartą i ostatnią grupę tworzą relacje pozyskiwane od roku 1967 w toku bieżącej działalności Wydziału Historycznego Zarządu Politycznego Marynarki Wojennej. Grupa ta obejmuje ogółem 8 relacji, z których 6 napisali oficerowie, a 2 podoficerowie. Mimo znacznego upływu czasu od opisanych wydarzeń, również i ta grupa przedstawia wartość źródłową, duża bowiem część wspomnień napisana została nie tylko na podstawie pamięci, lecz zapisek z wcześniejszego okresu.

Walkę i zagładę niszczyciela „Wicher” w sposób bardzo sugestywny przedstawia w swojej relacji mat Antoni Swirbutowicz (WH MW, sygn. 176), podczas gdy bosm. Stefan Fudali (ZO ZBoWiD, bez sygn.) kreśli dramatyczne chwile trałowca „Mewa” w dniu 1 września 1939 roku ^7S.

Relacja por. mar. Edmunda Pappelbauma (WH MW, sygn. 196) dotyczy w głównej mierze mało dotychczas znanego epizodu obrony Helu, jakim było zdjęcie z zatopionego stawiacza min „Gryf” dwóch wież artyleryjskich i ustawienie ich na lądzie jako 34 baterii nadbrzeżnej. Walor relacji podnosi fakt, że inicjatorem budowy nowej baterii był właśnie jej autor; on też został później dowódcą baterii.

Znakomicie napisana relacja kpt. Ignacego Dziubińskiego (WH MW, sygn. 188), dowódcy 21 baterii przeciwlotniczej .daje nie tylko dokładny obraz walk tej baterii we wrześniu 1939 roku, ale zawiera także charakterystykę niemieckich ataków powietrznych przeciwko obiektom polskim na Półwyspie Helskim, zwłaszcza w rejonie cypla mierzei, gdzie znajdowały się stanowiska ogniowe baterii.

⁷⁵ Trałowiec „Mewa” zbudowany został w Stoczni Gdyńskiej. Położenie stępki nastąpiło 27 stycznia 1934 roku, a 28 grudnia tego samego roku odbyło się wodowanie. Dane taktyezno-techniczne „Mewy” były te same co trałowca „Jaskółka” (patrz przypis 70).

35