0616

Dwa dziwne zgony: żydowski aktor i przewidywany następca 585

nieporozumienia dostarczyły Stalinowi sposobności. Sam już posłużył się morderstwem medycznym i w latach trzydziestych zmusił lekarzy, by przyznali się do zamordowania Kujbyszewa i Gorkiego. Ten cierpliwy konspirator, starszy, lecz nadal zdolny do skomplikowanych machinacji, zamierzał wykorzystać śmierć Żdanowa, kiedy będzie gotów zainicjować nowy terror, który w jego przekonaniu był konieczny. Rok później bułgarski przywódca, jego stary towarzysz Dymitrow, zmarł podczas leczenia przez tego samego lekarza. Spacerując po ogrodach w Soczi ze swym ministrem zdrowia i podziwiając róże, Stalin zatrzymał się w pewnym momencie i powiedział:

-    Czy to nie dziwne? Leczył ich ten sam lekarz i obaj umarli. Rozmyślał już o „spisku lekarzy”, ale minęły kolejne trzy lata, nim wrócił do listów Lidii Timaszuk.

Na pogrzebie Stalin pomógł nieść otwartą trumnę z ciałem Żdanowa i okazał współczucie jego rodzinie. Później, przy obiedzie, upił się.¹ Podobno tego wieczoru restauracja Aragwi była pełna Gruzinów Berii, którzy świętowali śmierć Żdanowa.⁵

* ^{1 1}

Ósmego września Stalin, którego kryzys berliński i pogrzeb Żdanowa zatrzymały w Moskwie, rozpoczął trzymiesięczne wakacje, przenosząc się z Suchumi do Liwadii, gdzie przyjął czeskiego prezydenta Gottwalda. W Muzeri, starej daczy wybudowanej przez Łakobę, odwiedzili go Mołotow i Mikojan. Przy obiedzie PoskriebyszowwstałizadenuncjowałMikojana:

-    Towarzyszu Stalin, kiedy wy odpoczywacie na południu, Mołotow i Mikojan przygotowują w Moskwie spisek przeciwko wam.

Mikojan poderwał się z błyskiem w ciemnych oczach.

-    Ty sukinsynu! - wrzasnął, wznosząc pięść, aby uderzyć Poskriebyszowa. Stalin złapał go za rękę.

-    Dlaczego tak krzyczysz? - zmitygował Mikojana. - Jesteś moim gościem. Mołotow siedział „blady jak papier i nieruchomy niczym posąg”. Mikojan dowodził swojej niewinności.

-    Skoro tak, nie zwracaj na niego uwagi - dodał Stalin, który z pewnością zachęcił wcześniej Poskriebyszowa do takiego kroku.

1

Zapewne Stalin był poruszony śmiercią Żdanowa. Przemianował rodzinne miasto zmarłego, Mariupol nad Morzem Czarnym, na Żdanow. Według ochroniarzy, po pogrzebie Żdanowa Mołotow niepokoił się o zdrowie Stalina i polecił im, aby nie pozwolili mu pracować w ogrodzie. Kiedy Stalin odkrył tę ingerencję w swoje życie prywatne, zaczął traktować Mołotowa z jeszcze większą nieufnością.