105

Rozdział 6

Wieś

Ziemia i jej wykorzystanie

Kraje ciągnące się wzdłuż wybrzeży od Atlantyku do Oceanu Indyjskiego charakteryzuje nie tylko wspólna, dominująca religia i kultura, ale także w jakimś stopniu, pewne podobne cechy klimatyczne, ukształtowania terenu, gleby i roślinności. Czasami się nawet twierdzi, że oba te czynniki są ze sobą ściśle powiązane, że religia islamu jest szczególnie odpowiednia dla pewnego typu otoczenia, a nawet to otoczenie ją tworzy: społeczeństwa muzułmańskie byty zdominowane przez pustynię, a w każdym razie przez pewne zależności między pustynią a miastem. 'Ihkie teorie są jednak niebezpieczne, istnieją bowiem kraje o innym typie klimatu, z innymi społeczeństwami, jak na przykład pewne rejony Azji Południowej czy Południowo-Wschodniej, gdzie islam się upowszechnił i utrwalił. Dlatego lepiej rozpatrywać oba te czynniki oddzielnie.

Można sformułować pewne uogólnienia na temat klimatu większości krajów, które w tym czasie przeważnie były muzułmańskie i w których mówiono głównie po arabsku. Na wybrzeżach, gdzie wiatry wiały od morza, klimat był wilgotny; natomiast w głębi lądu kontynentalny ze znacznymi wahaniami temperatur między dniem a nocą oraz między zimą i latem. Wszędzie styczeń jest najzimniejszym miesiącem, a czerwiec, lipiec i sierpień są najcieplejsze. W niektórych regionach deszcze padają obficie i regularnie. W większości wypadków dotyczy to obszarów leżących na wybrzeżach i zboczy gór zwróconych ku morzu, Chmury deszczowe nadchodzące od strony morza oddają górom wodę: tak dzieje się w Atlasie na atlantyckim wybrzeżu Maroka, w Rifie, w górach