1068

1

iiiki, południki itd. Na sferze wyróżnia się dwie „rodziny” okręgów. Tworzące jej powierzchnię przez obrót wokół osi / nazywają się okręgami południkowymi, natomiast leżące w płaszczyznach prostopadłych do osi - równoleżnikowymi. Wszystkie okręgi południkowe mają ten sam promień. Okręgi równoleżnikowe są różnej wielkości. Największy, zwany równikiem, leży w płaszczyźnie przechodzącej przez środek kuli, a w kierunku ku biegunom równoleżniki zmniejszają się, w biegunie redukują do punktu.

Rzuty prostokątne są rzutami okręgów konturowych. Okręgiem konturowym dla rzutu poziomego jest równik, a dla pionowego - południk leżący w płaszczyźnie równoległej do rzutni n._y

Każda płaszczyzna przecina kulę w kole. Każdemu punktowi leżącemu na powierzchni kuli można przypisać odpowiedni równoleżnik lub południk. Rzut

punktów leżących na równiku pokazano na rys. 137, natomiast na rysunku 138 - rzuty punktów leżących na południku konturu pionowego kuli.

Na rysunku 139 przedstawiono rzuty dowolnego punktu P leżącego na powierzchni kuli.

Na rysunku 139a dany jest rzut pionowy punktu P, rzut poziomy otrzymuje się pośrednio, przecinając kulę płaszczyzną pionowo rzutującą e przechodzącą przez punkt P.

Płaszczyzna przecina kulę w kole równoleżnikowym.

Na rysunku 139b dany jest rzut poziomy punktu P, rzut pionowy otrzymuje się przez przekrój kuli płaszczyzną poziomo rzutującą (p przechodzącą przez punkt P.

Płaszczyzna ę przecina kulę w kole o promieniu r oznaczonym na rysunku.

9.2. Punkty przebicia prostą a powierzchni kuli

W rzucie poziomym równik, będąc okręgiem konturowym, dzieli kulę na dwie strefy, widoczną nad równikiem i niewidoczną pod nim. W rzucie pionowym południk konturowy rozgranicza również dwie - widoczną i niewidoczną - strefy powierzchni kuli.

Rys. 140. Punkty przebicia prostą o sfery: w rzucie poziomym w strefie widocznej, w rzucie pionowym w strefie widocznej jest tylko punkt B

Rys. 141. Punkty przebicia prostą a sfery: w rzucie poziomym są w strefie niewidocznej, w rzucie pionowym jest punktu

137