1130

Tablica 7.4. Stopa bezrobocia i jej dynamika w latach 1995-2003

Rok	Stopa bezrobocia w % (stan w dniu 31 XII)	^At/1995	^dtS199S•^100
1995	14,9	0	0
1996	13,2	-1.7	-114
1997	10,3	-4,6	-30,9
1998	10,4	-4.5	-30,2
1999	13.1	-1,8	-12.1
2000	15.1	0,2	1,3
2001	17.5	2.6	17,4
2002	18.0	3,1	20.8
2003	18,0	3,1	20.8

Źródło: obliczenia własne na podstawie danych z Rocznika Statystycznego Rzeczpospolitej Polskiej 2003. Rok LXIII. GUS, Warszawa 2003, s. XL-XLI. tabl. I, lp.30 oraz www.stat.gov.pl

Przykład 7.4.

W tabl. 7.4. zestawiono wartości stopy bezrobocia (w %) dla lat 1995-2003, a także obliczone dla tego okresu wartości przyrostów absolutnych i względnych (wyrażonych w procentach) odnoszących stopę bezrobocia w każdym roku do zarejestrowanej w roku 1995. W celu rozróżnienia czy interpretujemy przyrost absolutny czy względny używa się w tej sytuacji terminu „punkty procentowe" dla określenia jednostek, w jakich wyrażona jest stopa bezrobocia.

Przykładowa interpretacja liczb z tabl. 7.4 jest następująca:

•    w roku 1996 stopa bezrobocia była niższa w porównaniu z rokiem 1995 o 1,7 punktu procentowego (przyrost absolutny), co stanowi spadek o 11,4% wielkości z roku 1995,

•    w 1998 roku stopa bezrobocia była niższa o 4,5 punktu procentowego w stosunku do roku 1995; spadek ten stanowił 30,2% wielkości z roku bazowego,

•    wzrost stopy bezrobocia w roku 2001 o 2,6 punktu procentowego w stosunku do roku 1995 stanowi 17,4% wartości stopy bezrobocia z tego roku.

7.3. INDEKSY INDYWIDUALNE

Najbardziej popularną miarą dynamiki jest tempo zmian, jednak GUS podając charakterystyki zmienności w czasie różnych zjawisk posługuje się innym wskaźnikiem - indeksem. Jest to przede wszystkich związane z faktem, iż jak pokażemy to w kolejnym podrozdziale, indeksy dają się w prosty sposób przekształcać. Rozróżniamy indeksy indywidualne i agregatowe (zespołowe). Rozważmy w pierwszej kolejności indeksy indywidualne, które wyznacza się dla kategorii traktowanych jako wewnętrznie jednorodne. Są one zdefiniowane jako iloraz wielkości zjawiska w okresie t przez wielkość zjawiska w okresie /*:

ⁱtlt*⁼Z^L    (⁷-⁵>

V

Ze względu na sposób wyznaczania tej miary' może ona przyjmować wartości większe, równe lub mniejsze od jedności:

hit*

= 1 <1

poziom niezmienny spadek

(7.6)

Indeks przyjmuje wartość większą od jedności wówczas, gdy wielkość zjawiska w okresie / jest większa od wielkości zjawiska w okresie t*, zatem jak zapisano w formule 7.6 oznacza to wzrost. Jedynką może być indeks tylko wtedy, gdy x, = x*, co jest równoznaczne ze stwierdzeniem braku jakichkolwiek zmian. 1 wreszcie mniejszą od jedności wartość indeksu otrzymamy, gdy x_t będzie mniejsze od*,., co interpretujemy jako spadek.

W celu precyzyjnego charakteryzowania dynamiki i łatwego przeliczania indeksu na tempo zmian indeksy wyraża się w procentach, interpretując ich wartości następująco: ile procent wielkości zjawiska z okresu t* stanowi zjawisko w okresie l. W publikacjach GUS znajdujemy tablice zawierające wskaźniki dynamiki opisane słownie na dwa sposoby, co należy utożsamiać z indeksami wyrażonymi w procentach. Odpowiednie zestawienie zamieszczono w tabl. 7.5.

Tablica 7.5. Porównanie terminologii GUS i definicji indeksów

Nazewnictwo GUS	Formuła indeksu
Okres poprzedni = 100 Okres 1* = 100	Wf w iM*'100

Źródło: opracowanie własne.

Rozważmy przykład dotyczący liczby absolwentów szkół wyższych, dla którego dane źródłowe i obliczone indeksy zawarto w tabl. 7.6.

Przykład 7.5.

Tablica 7.6. Liczba absolwentów szkół wyższych i jej dynamika

Rok	Absolwenci szkół wyższych w tys.		^11/1995	Dynamika
				Rok poprzedni *100	Rok 1995 = 100
1	2	3	4	5	6
1995	89,0		1		100
1996	115,9	1,302	1.302	130,2	130,2
1997	146,3	1,262	1,644	126,2	164,4
1998	174,8	1,195	1,964	119.5	196,4
1999	215,4	1,232	2,420	123,2	242,0
2000	261.1	1,212	2.934	121,2	293,4
2001	304,0	1,164	3,416	116,4	341,6
2002	342.1	1.125	3,844	112,5	384,4

Źródło: obliczenia własne na podstawie danych z Rocznika Statystycznego Rzeczpospolitej Polskiej 2003, RokUdll, GUS. Warszawa 2003, s XLIV-XLV, tabl. I, lp.17.

199