160

Pr. zbiór, pod red. prof. dr. liab. J. K. Piotrowskiego "Podstawy toksykologii". Warszawa 2006, ISBN 83-204-3122-0 © by WNT

populacji Bangladeszu ok. 35% ludzi pije wodę zawierającą > 50 pg As/1, a ok. 8,4% zawierającą > 300 pg As/1. Z uwagi na rodzaj przewidywanych elektów, taka sytuacja przypomina ekologiczną bombę o opóźnionym zapłonie. Już obecnie obserwuje się gwałtowny wzrost częstości występowania dermatoz oraz zmian nowotworowych, których nasilenia można spodziewać się w najbliższych latach. Według ekspertów EPA (USA), ryzyko zgonu z powodu raka wątroby, płuc, nerek lub pęcherza przy całożyciowym spożywaniu wody o zawartości 50 pg As/1 wynosi 13 przypadków na 1000 osób, a o zawartości 500 pg/1 - 13 przypadków na 100 osób.

6.2.9. Arsenowodór (arsyna)

Arsenowodór (AsH$) jest związkiem lotnym, opisywanym jako silna „trucizna krwi”. Powstaje jako produkt gazowy w wielu procesach chemicznych, będąc przyczyną zatruć utajonych i nieświadomych. Znajomość toksykologii arsenowodoru ogranicza się do zatruć ostrych.

Do organizmu arsenów odór dostaje się przez drogi oddechowe, a następnie wnika do krwinek czerwonych, powodując ich hemolizę i przemianę hemoglobiny w methemoglobinę. Mechanizm tego działania polega na inhibicji crytrocytamcj katalazy. Powstający H2O2 jest odpowiedzialny za utlenienie żelaza Fe²* do Fe³" i przejście hemoglobiny w methemoglobinę. Skutkiem tych reakcji jest niewydolność krążenia, uszkodzenie kory nadnerczy i ośrodkowego układu nerwowego. W ciągu 3-8 godzin pojawiają się bóle i zawroty głowy, duszność, sinica i wymioty. W różnych częściach ciała następują wylewy krwi, postępuje uszkodzenie mięśnia sercowego. W ciężkich przypadkach może wystąpić bczmocz. Zgon następuje po kilku-kilkunastu dniach w wyniku uszkodzenia wątroby, nerek i śledziony. Daw^ka śmiertelna AsHU dla człowieka wynosi 100-150 mg. Stosowanie BALu jako odtrutki nie jest skuteczne przy zatruciu arsenowodorem. NDS dla arsenowodoru ustalono na 0,2 mg/nv\

6.3.    Chrom

6.3.1.    Właściwości

Chrom może występować na stopniu utlenienia od —II do + VI, jednak w środowisku spotyka się główmie związki Cr³⁴ i Cr⁶⁴, i te dwie formy chemiczne mają pod względem toksykologicznym największe znaczenie. Ze względu na zasadniczo różne działanie biologiczne Cr³" i Cr⁶", zarówno ocena narażenia, jak i ocena skutków muszą wyraźnie określać, do jakiej formy chemicznej chromu się odnoszą.

Chrom został uznany za pierwiastek niezbędny. Wchodzi w skład tzw. czynnika tolerancji glukozy (ang. GFT, Glucose Tolerance Factor), potrzeb-

160    6. METALE