178

178 Społeczeństwa arabsko-muzuhnańskie

tych, którzy dążyli do dającej się udowodnić prawdy podstawowym problemem objawienia muzułmańskiego była jawna sprzeczność między absolutną dobrocią Boga a oczywistym złem panującym na świecie. Pokolenia filozofów kończące się na Ibn Sinie znalazły odpowiedź na tego rodzaju pytania w neoplatoń-skiej wersji filozofii greckiej, która była tym łatwiejsza do zaakceptowania, że zasadnicze dzieło tej szkoły, swoista parafraza części Ennead Plotyna, zwykle uważano za dzieło Arystotelesa (tzw. „Teologia Arystotelesa”). Ta szkoła pojmowała wszechświat jako serię emanacji Boga i w ten sposób mogła pogodzić Jego jedność z wielością. W sformułowaniu Ibn Siny Bóg był Pierwszą Przyczyną, czyli Stwórcą, konieczną istotą, w której esencja i egzystencja stanowiły jedność. Z niego emanowało dziesięć kolejnych inteligencji - od Pierwszej Inteligencji po Inteligencję Czynną, która władała światem ucieleśnionych istot. Od Inteligencji Czynnej idee były przekazywane ludzkiemu ciału w wyniku promieniowania boskiego światła: w ten sposób powstawała dusza ludzka.

Symbolika światła, typowa w myśli sufickiej i innych ideach mistycznych, mogła się Wspierać autorytetem Koranu:

Bóg jest światłem niebios i ziemi.

Jego światło jest podobne do niszy, w której jest lampa; lampa jest w szkle, a szkło jest jak gwiazda świecąca.

Zapala się ona od drzewa błogosławionego - drzewa oliwnego, ani ze Wschodu, ani z Zachodu, którego oliwa prawie by świeciła, nawet gdyby nie dotknął jej ogień.

Światło na świetle!

Bóg prowadzi drogą prostą ku światłu, kogo chce².

Podobnie jak dusza została stworzona na skutek tego procesu schodzenia w dół od Pierwszej Istoty, procesu, który się rodził w wyniku narastania miłości do Boga, tak samo życie człowieka winno być stanem wznoszenia się, powrotem przez różne poziomy istnienia ku Pierwszemu Bytowi, w aurze miłości i pożądania.

Jeżeli boskie światło promieniuje do duszy człowieka i jeśli dusza dzięki własnemu wysiłkowi może powrócić do swojego Stwórcy, to do czego jest potrzebne proroctwo, a więc specjalne objawienia Boga? Ibn Sina uznawał potrzebę istnienia proroków jako nauczycieli przekazujących wiedzę o Bogu

2

Koran XXIV, 35.