skanuj0003 (319)

Praca i place 103

ski do UE i tych, którzy przyjechali do W i e lld,ej Brytan i i w latach 1--200J) Ci dradzy częściej podejmowali prace związane z zarządzaniemTp?aeę w~wyspecjalizowanych zawodach. Natomiast około trzy czwarte przybyłych po akcesji zatrudnionych jest w pracach nievyymagającycih kwalifikacji.³⁹⁶

Emigrant podejmujący pracę na czarno, a są to głównie, choć nie tylko, prace w niszach zatrudnienia (opieka nad Osobami starszymi, pomoc domowa, prace sezonowe w rolnictwie), nie może korzystać z żadnych przywilejów i pozostaje w dobrowolnej, zwykle ustnej umowie z pracodawcą. Jego wynagrodzenie bywa niższe niż osób legalnie zatrudnionych i warunki pracy nie zawsze są zgodne z prawem i standardami zatrudnienia. Dotyczy to zarówno godzin pracy, urlopów: „Japrzez dwa lata nie miałem urlopu” (F 2), jak ogólnego kontekstu zatrudnienia: „w Niemczech pracowałam ciężko przez dwa miesiące... na polu to trzeba naprawdę [ciężko pracować] każda godzina, każde 5 minut przerwy było odliczone " (F. 1). Zgodę na takie nieformalne zatrudnienie wyrażają na ogół osoby zaczynające pracę na emigracji i te, które wyjechały w poszukiwaniu jakiejkolwiek pracy.

Podejmowanie pracy na czarno dość często wiąże-się-z-ylramatami emigrantów, przypomnijmy tu choćby słynne obo^pragy we Wlo^di^gracaw nieludzkich warunkach lub nieuzyskanie wynagrodzetria fa wykonaną praćd. Przypadki takie są głównie udziałem migrantów', którzy nie znają jęZyka, są sami i nie uzyskają pomocy ze strony sieci migracyjnej. „Są oszukiwani i wykorzystywani, szczególnie przez prywatnych właścicieli firm.[...] Zatrudniają ludzi, którzy nie znają totalnie języka angielskiego. 1 wykorzystują ich właśnie |f łgesposób, że nie phĘSĘ]ni tia\vet tych pieniędzy, które były z góiy ustalone. [...] Polacy nie wiedzą, jak bronić się w podobnych i, jak wynika z wypowiedzi respondentów, nie odosobnionych sytuacjach dys/ayminacji czy lobbingu "z⁹⁷

Początki zatrudnienia części emigrantów nie!jfcą łatwe, a droga do powodzenia wymaga wiele wysiłku i samozaparcia. ”Różne są prace, ihe-które są takie, że w Polsce to nie jest do pomyślenia, żeby ktoś tak [ciężko] priĘ-owal. a tu ludzie [Polacy] praĘĘi/ą” (F. 2). Znaczna część emigrantów podejmuje więc ten wysiłek. Często jest to wysiłek ponad miarę i ponad siły. I jest to niezależne od kraju, \y którym podejmują pracę: "Pracowałem od rana do wieczora — 13—14 godzin, czasem do'22-gięj i tr W&ikiele. i W.nocy. kiedy krowy się cieliły(we Włoszech); „człowiek tcnn [na emigracji zarobkowej] żyje tylko do roboty. Pracujesz, idziesz spać i ta§w kółko” (w Niemczech); ,, Młoda kobieta pracowała przy iMtnic sortujcie cebulki kwiatowe w po-

:    J. Eacłe. S. Drinkwńter, M. P. Garapich, Pałsty migranci vr Londynie ■» klasa społeczna

i ctt!%zńość. Raport: hudań. CROSEM. University ofSurrey, London 2006. s. 6.

A. RadiftSwcz. J, IMińśki, M. Larkowska, Emigracja zamhkbitjkPolaków do frfimjii....