17

Dorastanie (12-19 lat)	Tożsamość- rozproszenie ról Młody człowiek poszukuje spójnej tożsamości osobowej i zawodowej, borykając się z pytaniem „Kim jestem”. Podstawowy czynnik rozwoju to społeczność rówieśników	Ujmowanie siebie w kategoriach spójnej i zintegrowanej osobowości z ukształtowanym poczuciem tożsamości	Zagubienie w kwestii własnej tożsamości
Wczesna dorosłość (20-30 lat)	Inty m ność-samotność Człowiek poszukuje bliskich i trwałych związków z innymi, szczególnie z partnerem odmiennej płci. Czynniki rozwoju: kochankowie, małżonkowie, przyjaciele	Umiejętność przeżywania miłości i oddania w stosunku do innych	Samotność, pozbawione treści związki z innymi
Średnia dorosłość (40-64 lat)	Produktywność stagnacja Jednostka poszukuje adekwatnych dla siebie form produktywności i twórczości, jak również własnego wkładu do społeczeństwa j ako całości. W tej fazie dorośli stają przed zadaniem bycia produktywnymi w pracy, dbania o rozwój rodziny i zaspokajanie potrzeb młodych ludzi. Znaczącymi czynnikami społecznymi rozwoju są małżonkowie, dzieci, normy kulturowe	Zdolność do opieki i troski o innych w szerokim tych słów znaczeniu	Brak rozwoju; nuda i nadmierna troska o siebie samego
Późna dorosłość (65 +)	Integracja-rozpacz Jednostka dokonuje bilansu i oceny swoich osiągnięć w życiu	Poczucie satysfakcj i z własnego życia i dokonań; akceptacja śmierci	Żal z powodu błędów życiowych i straconych szans; lęk przed śmiercią

Źródło: Birch A., Malim T., Psychologia rozwoju w zarysie, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 1998, s. 131-132.

18