2010 01 12 1926

tiydiMlA Ktttrtit łimli a\> A)tO*\Crt JWinta    .'Mt

SBNłTWOWH.HWM.C lyWN PWN 20)1

Retoryka Krięga I

zabawy, wypoczynek, sen. bo żadna z tych rzeczy nic jest wynikiem przymusu. I przyjemne jest to wszystko, czego wewnętrznie pragniemy. Pragnienie jest bowiem dążeniem do przyjemności. Pragnienia mogą hyc nieświadome (d/.oyoi) i świadome (petd Aóyoo) ^,K\ Nieświadomymi nazywam takie, które rodzą się bez udziału naszej refleksji. Należą do nich tak zwane pragnienia naturalne, a więc te. które się rodzą z potrzeb ciała, jak np. pragnienie jedzenia i picia, /resztą każdemu rodzajowi pożywienia odpowiada swoiste pragnienie. Należą tu również pragnienia związane ze smakiem, z miłością cielesną, wszelkim rodzajem dotyku, z powonieniem. słuchem, wzrokiem. Świadomymi są natomixst te pragnienia, których doświadczamy w następstwie naszego przekonania. Istnieje bowiem wiele rzeczy, które pragniemy widzieć lub posiadać, ponieważ słyszeliśmy o nich i jesteśmy przekonani, że są przyjemne.

1370 b

Skoro przeżycie przyjemności wiąże się z doznaniem pewnego uczucia i ponieważ wyobrażenie (qxxvtao{a) jest słabym doznaniem, a wspomnieniu i nadziei zawsze towarzyszy pewne wyobrażenie tego. co się wspomina lub z czym wiąże się nadzieję, to jasny stąd wniosek, że również rzeczy, które się wspomina i z któiymi wiąże się nadzieję, są przyjemne, skoro wiążą się z doznaniem Dlatego właśnie wszystkie rzeczy przyjemne są albo obecne i doznawane, albo minione i wspominane, albo też przyszłe i spodziewane. I>oznajc się bowiem tego. co obecne, wspomina się to. co minęło, żywi się nadzieję co do lego. co przyjdzie. Przyjemne są wspomnienia nie tylko tych rzeczy, które były przyjemne w momencie ich istnienia, ale i tych. które w tym momencie nic były miłe. jeśli w ich następstwie powstało coś pięknego i szlachetnego. I dlatego poeta powiedział:

Ocalonemu przyjemnie wspominać niebezpieczeństwo

lub:

Człowiek wę cieszy nawet po ciężkich cierpieniach.

kiedy wspomina, jak wiele wycierpiał i czego dokonał

Przyczyną tego jest fakt. że rzeczą przyjemną jest również nie doświadczać zła. Ze spodziewanych rzeczy te zaś są miłe. które — jak się nam wydaje — kiedy się ziszczą, przyniosą wielką radość lub wielki pożytek. I w ogóle to jest przyjemne, czego ziszczenie sprawia nam z reguły przyjemność, kiedy się lego spodziewamy i kiedy to wspominamy. Dlatego jest rzeczą przyjemną nawet wybuch gniewu, jak mówi o tym uczuciu Homer.

jest lo daleko słodsze nu mnxl cieknący kroplami

Podział len zawdzięcza Arydoletw Platonowi, co przyznaje sam w fil wielkie/ 1182 a 23.

^,M Wiersz z zaginionej tragedii Eurypidesa Andromeda <frg. 131. Nauck). W podobaym kontekście cytuje ten wiersz, we własnym przekładzie Cyceron (De finihut II 32. 105): ,.suavis labo rum ett prjetenlorum memnria" (por O najwyUąm dobru i zlu. w: Cyceron. Prima filozoficzne. BKF, r, III, Warszawa 1961, S. 272).

Nieco zmienione wiersze j Odym XV 401 n Iliada XVIII 109. por tez mzej. ks II. 1387 b 5

87