87

Strona 87/228

nilu?    S? ^    & Limit wydruku: O

O Q

3.2 Stras Obywatelskie w byłym Królestwie Msllm w latach W14-191S

bardziej skomplikowanym i uciążliwym zadaniom policyjnym. Dzięki kształtowaniu się instytucji profesjonalnych rosła liczba wykwalifikowanych i fachowych kadr, które w przyszłości mogły zasilić szeregi policji w niepodległej Rzeczpospolitej.

W momencie ponownego zagrożenia Warszawy przez armię państw centralnych władze carskie wyraziły ostateczną zgodę na utworzenie Straży Obywatelskiej w tym mieście przez Komitet Obywatelski (KO). Została ona zorganizowana w sierpniu 1915 roku, m.in. wysiłkiem R. Noskicwicza, E. Rauera, R. Starzyńskiego, L. Szczepkowskiego, W. Chromińskiego, P. Hosera i R. Załęskiego. W drugiej połowie 1915 roku Straż Obywatelska miasta stołecznego Warszawy liczyła ok. 8 tysięcy członków. Był to wynik ochotniczego i spontanicznego zaciągu, jaki nastąpił tuż po opuszczeniu Warszawy przez wojska rosyjskie. Szeregi tej formacji tworzyli członkowie takich organizacji społecznych, jak: „Sokół", „Stowarzyszenie Robotników Chrześcijańskich”, „Warszawskie Towarzystwo Sportowe”, „Warszawskie Towarzystwo Łyżwiarskie” czy „Towarzystwo Przyjaciół Pragi". Naczelnikiem warszawskiej Straży Obywatelskiej został adwokat Stanisław Popowski, a jego zastępcą Kazimierz Pawłowicz.

Najpóźniej, bo w drugiej połowie 1915 roku. powstały dwie większe straże w Siedlcach i Lublinie. Za zgodą lubelskiego generała-gubernatora rozpoczęła działalność Milicja Obywatelska jako społeczny organ ochrony porządku publicznego.

Struktura wewnętrzna Straży Obywatelskiej była prawie taka sama we wszystkich miastach i wyglądała następująco: na czele stało prezydium Straży oraz komendantura. W ramach komendantury funkcjonowała Kancelaria Główna oraz wydziały:

O Zewnętrzny,

O Miejscowy,

O Wywiadowczo-Kryminalny,

O Prawny i Intendentura,

O Straż Obyczajowa,

O Kasa i Zarządy Gmachu.

Tak przedstawiał się pierwszy etap kształtowania się polskich organów porządkowych na terenie byłego Królestwa Polskiego w okresie okupacji rosyjskiej (lipiec 1914-- sierpień 1915). Pomimo rozmaitych utrudnień i szykan ostatecznie władze carskie pozwoliły na rozwinięcie różnych form działalności społecznej i obywatelskiej. Tworzył)' się wówczas oigany zajmujące się sprawami ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego w zależności od stanowiska miejscowych władz rosyjskich. W ramach Straży Obywatelskiej udało się stworzyć wyspecjalizowane jednostki policyjne, takie jak np. Wydział Wywiadowczo-Kryminalny w stołecznej Straży, który zajmował się ściganiem przestępstw pospolitych, a jednocześnie prowadził dyskretną obserwację życia politycznego.