Fitopatologia leśna (57)

patogena, nie mówiąc już o niszczeniu pierwszych ognisk choroby. Niewyk stanie tych możliwości prowadzi do znacznych strat.

Na zakończenie tego rozdziału warto jeszcze wspomnieć o interesującym metrycznym modelu przebiegu epifitozy, przytoczonym przez Brownin monsa i Torresa (1977), gdyż ułatwia on rozpatrywanie szeregu pojęć zwi z epidemiologią i teorią odporności. Model ten (rys. 33) ma kształt stożka, rego wysokość przedstawia czas od początku epifitozy aż do jej zakończenia.] zostałe czynniki warunkujące chorobę, mianowicie gospodarz, patogen i f¹ wisko, nie są dane bezpośrednio, lecz jako konsekwencje ich interakcji W( odzwierciedlane na imaginacyjnych powierzchniach Y i X w formie wpły nasilenie choroby i na straty w plonach.

Linie na płaszczyźnie Y, łączące wierzchołek stożka z osią Y, przedst; sigmoidalne krzywe postępu rozwoju choroby na tle upływu czasu. Imagr ne linie na płaszczyźnie X, łączące wierzchołek stożka i oś X, przedstawiają ne depresyjne wpływy choroby na plon gospodarza w określonych okr którymi mogą być dni, tygodnie, miesiące czy nawet, jak w leśnictwie często wa, lata.

Jeżeli za pomocą szeregu łuków połączymy ze sobą odpowiednie pun krzywej postępu choroby i na krzywej strat chorobowych wyrażających »’^J niżką plonu, otrzymamy stożek charakteryzujący przebieg choroby w r populacji danej odmiany gospodarza (na rysunku jest porównawczo prz wionych 5 takich odmian: A, B, M, N i R, różniących się między sobą ę¹ obronności w stosunku do jednego patogena). Omawiany stożek jest m* trójwymiarowym, przedstawia zatem określoną „ilość” bądź „objętość” cho rozwijającej się w danej populacji gospodarza. Model taki może być bardzo teczny dla nauczania, umożliwia bowiem wizualne zademonstrowanie nas' różnych interakcji między gospodarzem, patogenem i środowiskiem w Przecież zarówno stopień patogeniczności patogena, jak i typ obronności g darza czy okresy sprzyjającej lub niesprzyjającej pogody itp. wpływają na¹ modelu stożkowego, a tym samym na objętość lub ilość wyrażanej przez choroby.

Ochrona przed chorobami (zwalczanie chorób)

Wszelka produkcja roślinna, a także cala roślinność, w tym drzewiasta, mająca inne cele niż tylko użytkowe, wymaga ochrony przed różnymi zagrażającymi jej plagami (chwastami, szkodnikami owadzimi itp.), w tym także przed chorobami. Trafia przy tym do przekonania pogląd, że całokształt czynności podejmowanych dla tej ochrony nie powinien być określany jako zwalczanie chorób, a jeżeli tak, to przez to wyrażenie należy rozumieć inny proces niż to się dotychczas przyjmowało. Apple (1977) wyjaśnia to stanowisko następująco: wyrażenie „zwalczanie” jest niewłaściwe, ponieważ implikuje niemożliwy do osiągnięcia stopień panowania człowieka nad poruszanym zagadnieniem. Termin ten sprawia wrażenie jakiejś fi-nalności niemającej uzasadnienia w przyrodniczej rzeczywistości, skłania bowiem do hołdowania przekonaniu, że skoro dana choroba jest zwalczana, problem został załatwiony, a wiadomo, że tak z reguły nie bywa. Zabiegi ochronne stosuje się bowiem raczej w celu ograniczenia strat powodowanych przez choroby, aniżeli dla zupełnego zniszczenia organizmów sprawczych. Chodzi raczej o to, aby ochronie roślin przed chorobami nadać charakter ciągłego procesu, aniżeli sprowadzić ją do jednorazowego wydarzenia w postaci aplikowania określonego czynnika z zewnątrz. Choroby bowiem stanowią nieodłączne komponenty agroekosystemów lub hyloekosystcmów i wymagają wobec tego traktowania z pozycji odpowiadającej temu stanowi rzeczy, przy respektowaniu zasady, że straty powodowane przez choroby nie powinny przekraczać poziomu odczuwalnego ekonomicznie.

A. Integrowana ochrona i strategia ochrony przed chorobami

Tend

poniżej.

PE®®cncje rozwojowe nauki ochrony roślin były w ostatnim trzydziestoleciu pod wpływem koncepcji integrowanej ochrony roślin, określanej dziś jako ■gMIntegrated Pest Management). Koncepcja ta początkowo dotyczyła jedynie łasię⁶¹^^{11 ZWa}^^czan'^a szkodliwych owadów (Stern i wsp. 1959), później rozwinęły jednak w całościowy, multidyscyplinarny system działania, łączący na bazie k^ogicznyeh ■ ekonomicznych wszystkie metody ochrony roślin przed zna-I975, p, Pragami koegzystującymi w agroekosystemie lub hyloekosystemie (Glass ■ł-Również choroby roślin, w tym także choroby drzew leśnych i całych drze-^m°gą i powinny być traktowane zgodnie z zasadami integrowanej Apple (1977) formułuje 6 takich zasad, na razie w znacznej mie-tycznych, które przedstawiono