g4 bmp

-Polkę jy.rotf msań    £u4«6Cu5ti^|5C0t &A<* cUttCtiufypę

(j •<•    \i v    \i^: v]    V

__Materiały do ćwiczeń z parazytologii_

Obserwacja: Pow. 75x.

Ad I. Samica posiada barwę jasnohrazowa. ciemniej są zabarwione odnóża oraz

która pokrywa tylko połowę przedniej powierzchni grzbietowej. Pozost.ałąxzęść-;gi;zbietu .samicy okrywa rozciągliwa chitynowaj^łoką.^f^.^^cMftf^Hg.P.Oiw.iigl^faM^gibietow.ej (także brzusznej) znajdują się kolcepochylone ku tyłowi ciała. W przedniej części tej powierzchni zauważamy dwa tzw. półka sitowe (areae porosaeth są to miejsca porowate, których funkcja nie została dokładnie poznana. Przy końcu ciała, w linii środkowej prześwituje owalny otwór odbytowy, znajdujący sięgną stronie brzusznej. Z boków ciała widać duże owalne płytki oddechowe zwane też^etyt7enmmi^ą to zewnętrzne ujścia pni tchawkowych, najczęściej w formie ślepo zakończonych rurek'; 'łączą się z przetchlinkarni (stigmae), (ryc. 74, A). W narządzie gębowym (ryc. 76) wyróżniamy:

Ryc. 76. Kleszcz pastwiskowy. Narządy gębowe samicy od strony grzbietowej (A) i brzusznej (B); Hy - hypostom, Ch -szczękoczułek, G. Ch. - pochewka, A.P.

- pólka sitowe, P - nogogłaszczęk i jego człony: I, II, III, IV (wg 22).

a.    parę szczękoczułków zaopatrzonych na zewnętrznej stronie krawędzi w zęby i haki;

b.    parę nogogłaszczęk 4-człpnpwych; ostatni człon (IV, ryc. 76) jest mały, osadzony we wgłębieniu przedostatniego (III) członu.

c.    poj edynczy iiipostom - twór rynienkowaty.

opatrzony po stronie brzusznej licznymi zębami skierowanymi do tyłu, ułożonymi w podłużne rzędy; hipostom służy kleszczowi do zakotwiczenia się w tkance żywiciela, a szczękoczułki częściowo ukryte w pochwie - do przecinania tej tkanki; no-gogłaszczki nie naruszają tkanki, pełnią funkcję, podporową w czasie ssania krwi. Dalej widzim£ 4)' pary nóg, zestawionych stawowo^Frzuszn% częścią ciała.    7

Noga składa się z: biodrą (coxa), uda(femur), goleni (tibia), przcdstopia (protarsusji stopy (tar-sus) zakończonej pazurkami i przylgami. Na.ostat-nim^człpnię pierwszej pary nóg znajduje się tzw. narząd.Hallera w formie rowkowatego zagłębienia z licznymi szczecinkami czuciowymi,, stanowiący receptor węchowy oraz wykazujący wrażliwość na temperaturę i zmiany wilgotności. Biodra I pary nóg zaopatrzone są wCóstrog^kierowaną do tyłu.

Ad 2. Uwagę zwraca brupątnoczerwona barwa ciała oraz mniejsze wymiary samca. Poza tym ma on, w porównaniu do samicy, krótsze i zarazem szersze nogogłaszczki, szerszy hipostom ż mniejszą liczbą zębów; tarcza pokrywa cała powierzchnię grzbietową ciała. Na stronie brzusznej widzimy 5 wyraźnie odgraniczonych płytek (ryc. 74 A ): 3 w linii środkowej i hósżąceTćÓtej-' no (licząc od przodu) nazwę progenitalnej, medialnej i analnej oraz 2 inne z boku przy końcu ciała, zwane adalnymi.

Ad.3. Preparat oglądamy pod lupą. Widać, jak znacznie powiększone jest ciało tej samicy w porównaniu do nienassanej krwią, pokazanej w preparacie. 1-szym. Preparat w naczyniu staramy się ustawić tak, aby można było dostrzec niektóre elementy budowy samicy. Zauważamy 4 pary odnóży krocznych oraz narządy gębowe wystające z przodu ciała. Zwróćmy także uwagę na barwę samicy: jest wyraźnie ciemniejsza w porównaniu do jasnobrązowej w preparacie mikroskopowym (samica nienassana).

Rysunek: narysować samicę przed (z preparatu mikroskopowego) i po nassaniu się krwią (preparat makroskopowy) oraz samca; zwracamy uwagę na różnice wielkości obu samic oraz między samicą a samcem w preparacie mikroskopowym, z objaśnieniem szczegółów budowy zewnętrznej.

85