klsti362

z zadziwiającym wprost oporem. Gdy Czarnogórki, które na Adrja-tyckiem pomorzu lub w Kotorze zapoznały się z tą nową dla nich odzieżą, poczęły ją nosić po powrocie do domu, potępiono je ogólnie i rozpoczęto prześladowanie. Zaczęło się od akcji prywatnej, nie wychodzącej poza ramy poszczególnych rodzin: głowa rodziny przetrząsał rzeczy synowej, a znalazłszy zakazaną odzież rozkazywał ją przerobić. O ile to nie pomagało, przy drugiej podobnej rewizji odzież zostawała spalona. Kiedy jednak niektórzy mężowie zaczęli pobłażać wolnomyślnym zachciankom żon i patrzyli przez palce na nową modę, wtedy doszło do publicznych interwencyj. Cała wieś wyznaczała coś w rodzaju komisji, która obchodziła domy i obszukiwała kobiece skrzynie. Znalezione spódnice, czy też całe ich kolekcje, uroczyście i publicznie palono, a ich właścicielki wyszydzano i zasypywano pogróżkami. — A jednak mimo wszystko moda zrobiła swoje!

406.    Mamy więc tu przed sobą bardzo pouczający przykład walki dwu przeciwnych sobie prądów. Coprawda rzadko kiedy dochodziło do tak ostrego jej przebiegu. Bądź co bądź jednak powtarzała się ona z pewnością niejednokrotnie i w niejednym kraju (po-równ. też § 466). Prawdopodobnie im bardziej wyróżniającą się, im dziwaczniejszą z ogólnego punktu widzenia była nowowprowadzona odzież, tern silniejszą była z nią walka. Nietylko jednak z nową odzieżą walczono. W pewnych warunkach także i starodawna bywała narażona na zapamiętałe ataki, gdy mianowicie graniczyły ze sobą dwa ludy różnie się noszące (porówn. wyżej), albo gdy na znacznych przestrzeniach zapanowywała odzież nowa, a dawną noszono tylko tu i owdzie. Tak naprzykład w okolicach, gdzie ludność wielkoruska, nie używająca już, albo wogóle wcale nie znająca rogatych strojów nagłownych (ob. § 417), stykała się z ludnością, która je nosiła, ostatnia była przedmiotem ustawicznych i napastliwych szykan. I nieraz rozgrywały się sceny, gdzie młoda dziewczyna nie zgadzała się wyjść zamąż do wsi, noszącej wspomniany strój, aby nie być „rogatą“. Mieszało się w to nawet duchowieństwo, walcząc z rogatym strojem (zapewne przez wzgląd na rogatość złego ducha). Widzimy więc na tym przykładzie, jak odzież niezawodnie prastara (ob. § 417), niegdyś mająca wielkie rozpowszechnienie i z pewnością ciesząca się ogólnem wzięciem, pod wpływem zupełnie nowych czynników zostaje osaczona napastliwem kołem przeciwników i dobijana po głuchych zakątkach, gdzie jeszcze zdołała przetrwać.

407.    Tak tedy różnorodne prądy, nurtujące zbiorową psychikę mas ludowych, powodowały przyjmowanie lub odrzucanie nowych, zachowywanie lub zatracanie dawnych strojów. Niekiedy odsłaniają się przed nami powody tego, lub innego prądu; zwykle jednak są one pogrążone w zupełnym mroku. I nie prędko zdamy sobie z nich sprawę.