klsti370

iorem Kniaziem; tu jednak miejsce tabliczki, o dwu sterczących do ₀„ry rogach, zastępuje odpowiednie wygięcie samej obrączki.

Strój od chamełek odmienny przedstawiają rozmaitego rodzaju sztywne kłobuki, noszone bądź bez żadnego pokrycia, jak na-przykład kap sandomierskich niewiast, tylko od święta pokrywany chustką (fig. 362), bądź też z reguły owijane zawojem albo nakrywane czepcem, lub wreszcie kryte i jednym i drugim. I tu rozmaitość kształtów jest ogromna. W Kijowskiem kłobuki takie podobne bywają do torby, wsadzonej na głowę dnem do góry, rogami do boków (fig. 363, 2); na Białorusi miewają tu i owdzie kształt cylindra o plaskiem denku; coś podobnego można było dawniej widzieć i w Buł-garji (fig. 363, 1).

363. 1. Strój głowy Bułgarki wg ryciny z XVII w. (Izvestija na narodnija etn. muzej v Sofija, t. 7, r. 1927, str. 29). — 2. Strój głowy kobiety zamężnej z okolicy Wasylowa, pow. Wasylków, gub. Kijów, Z. S. S. R. — Rys. autor.

Na szczególne uwzględnienie zasługują rozmaite kłobuki wielko-ruskie, a zwłaszcza te z nich, które mają wgórze rodzaj ostrego grzbietu, czy grzebienia, przebiegającego wpoprzek ponad głową. Grzebień ten załamuje się po lewej i prawej stronie pod prostym kątem, tworząc dwa rogi.

417. Badania porównawcze wskazują, że dwu-rożność wspomnianych kłobuków wielkoruskich bynajmniej nie jest dziełem przypadku, lecz nawiązuje do całego szeregu prawdziwie rogatych strojów nagłownych, spotykanych na znacznych obszarach Słowiańszczyzny.

Już Pallas, podróżując w roku 1768 z Petersburga przez Moskwę, Yładimir, Kasimov i dalej nad Wołgę, zanotował, odnośnie do okolicy Kasimova nad środkową Oką, że tamtejsze wieśniaczki noszą szczególniejszego rodzaju okrycie głowy, jakiego nigdzie indziej nie spotkał. Noszą one mianowicie „sztywną płaską czapkę na głowie, której brzeg wystający skośnie ku przodowi jest wcięty okrągło i w ten sposób tworzy dwa kąty w rodzaju tępych rogów. Na to zawijają według pospolitego wszędzie u wieśniaczek zwyczaju białą chustkę"... Powtórnie spotkał Pallas podobny „pół-księżycowaty“ (halbmondformiger) strój dopiero w dwa lata później nad rzeką Bralem u wieśniaczek, pochodzących z okolicy Tuły. Ze zwykłą swą sumiennością zaznaczył przy tej okazji, że ów strój tulski