IMG!47 (3)

ducenta i odbiorcy; nie istnieje tu jednak również zupełna rozbieżność. Granica jest chwiejna. Są ludzie będący w, niniejszym lub większym stopniu bajarzami, ale równocześnie słuchaczami; narrator dyletant staje się łatwo odbiorcą i odwrotnie.

j Ustna twórczość poetycka pozostaje zbiorowa także w wypadku oddzielenia się producenta od odbiorcy, ale w tym wypadku zbiorowość nabiera pewnych specyficznych cech. Staje się ona wspólnotą producentów, a „cenzura prewencyjna” uniezależnia się tu od odbiorcy bardziej aniżeli w wy-Jpadku identyczności producenta z odbiorcą, gdzie cenzura I ta strzeże w równym stopniu interesów produkcji, jak i od-• bioru.

Tylko w jednym wypadku poezja ustna wykracza poza ramy folkloru i przestaje być twórczością zbiorową: jest tai wtedy, gdy dobrze zgrany zespół zawodowców o określonych Tradycjach odnosi się do pewnych utworów poetyckich £ takim pietyzmem, że stara się za wszelką cenę o ich zachowanie Beż żadnych zmian. Że jest ió^ mnief lub^więcej niużłtwgTolym" świadczy szereg przykładów historycznych. W ten sposób na przykład kapłani przekazywali przez stulecia hymny wedyjskie — z ust do ust, „koszykami” (by użyć terminologii buddyjskiej). Cały wysiłek skupiony był na tym, by tych tekstów nie zniekształcać, co też — abstrahując od nieistotnych innowacji — osiągnięto. Tam gdzie rola społeczności ogranicza się do zachowania utworu poetyckiego podniesionego do wyżyn nienaruszalnego kanonu, nie ma twórczej cenzury, improwizacji ani zbiorowej twórczości.

Jako odpowiednik granicznych form poezji ustnej można też wymienić graniczne formy literatury. I_tak na przykład pewne cechy działalności anonimowych autorowTkopj|tow średniowiecza zbliżają tę działalność cz^iowoW^ezji ust-riefr    do jej wykreślenia z dziedziny

literatury: kopista często traktował przepisywane dzieło między innymi jako materiał podlegający przetworzeniu. Bez względu jednak na liczbę zjawisk przejściowych między twórczością indywidualną a zbiorową nie pójdziemy w ślady osławionego sofisty, który głowił się nad tym, & ziarn trzeba usunąć z kupy piasku, żeby przestała być kup$* Między wszelkimi pokrewnymi dziedzinami kultury istniej zawsze strefy graniczne i przejściowe. Ta okoliczność Pi