scandjvutmp3201

22

Nie wspominamy tu o wielu jeszcze innych osobliwościach budowy, które inne są w człowieku a inne w zwierzętach czworonożnych; i tak my nie mamy zwitek śródjelitwych Aselliusa, które ten anatomisla znalazł we psach, ani ciała Highmora, ani kanałów wątrobo-żółciowych, które są w różnych zwierzętach przeżuwających, ani migowej błony av oku, ani kości międzyszczękowej i t. d.

Co się tyczy błony dziewiczej i gruczołów mirtowatych, które Haller, Blumenbach i inni uważali za właściwe samej kobiecie, a które, jak tego dowiedziemy niżej, mają podobieństw o do w ędzidełka członka samczego, są jak wiadomo, ich ślady u samic czworonożnych, a Cuvier dostrzegł ich u samicy słonia. Wszystkie takie mają łaskotkę, a u wielorybów członek ten ogromnej bywa wielkości. Torebka moczowa, gatunek pęcherza mający kommunikacyją z pęcherzem płodu u zwierząt czworonożnych, widzieć się także daje obok płodu ludzkiego, czemu wielu zaprzeczało.

ARTYKUŁ I.

O układzie nerwowym właściwym człowiekowi, i skutkach

jego prostej postawy w porównaniu z postawą zwierząt.

Ponieważ przeznaczeniem jest człowieka aby chodził prosto po ziemi, i wzrok swój podnosił ku niebu, i ponieważ we wzniosłej jego postawie okazuje się, jak mówi Buffuu, władza nad wszystkiemi zwierzętami, z tćj przeto wielkiej różnicy będziemy się starali wyprowadzić skutki, które jak się nam zdaje, dotąd jeszcze należycie rozważane i ocenione w fizyjologii nie były (1).

(1) Jeżeli człowiek przewyższa rozumem zwierzęta, winien to po części swej prostej postawie, która mu pozwala rozszerzyć swój wzrok więcej jak zwierzęta po całym wszech-świecie. A nadto, wzniosłe trzymanie głowy nad resztę ciała uwalnia ją od napływu humorów, któreby wiele utrudzały funkcyje myślenia. Czworonożne zwierzęta nie mogące nosić głowy wyżej nad inne części ciała mającego położenie poziome, nie mogą także mieć jak człowiek wolności w fuukcyjach mózgu.

O curvae in terras animae et coelestium inanes!

Jeżeli niektóre długoszyjne ptaki, jakoto: struś, bocian, łabędź, gęś i t. p. wysoko głowę noszą a pomimo to są bardzo głupie, to dla tego że mózg ich jest bardzo mały i zbyt od serca odległy, które bardzo mało krwi do niego posyła. Inaczej zaś rzecz sie ma z człowiekiem, którego szyja jest bardzo krótka-, pospolicie pojęcie jego jest żywe, prędkie; z jego myśli i wyobrażeń pokazuje się dobitnie gwałtowność działania krwi na jego mózg, a szczególniej widzieć to można na osobach nizkiego wzrostu.