4

badamy postawę uczniów, możemy użyć jeszcze innych przeciwstawień.

.5. Pytania, które należy podkreślić lub w inny sposób wyrazić swoją dla nich akceptację. Te punkty ankiety są zbudowane tak jak listy kategorii stosowane przy obserwacji lub posługiwaniu się skalą ocen.

Zadania stojące przed nauczycielem konstruującym kwestionariusz ująć można w następujących punktach:

1.    Na wstępie należy jasno określić cel i dobrać pytania sprzyjające uzyskaniu informacji z zakresu danego zjawiska.

2.    Pytania powinny być sformułowane jasno, użyte wyrazy w miarę jednoznaczne i dokładne. Język pytań kwestionariusza musi być dostosowany do percepcyjnych możliwości młodych ludzi, pozwala to bowiem uniknąć niezrozumienia pytania, oraz. być:zgodny z poczuciem językowym istniejącym w danej grupie. Nie należy ponadto zadawać pytań, które mogą być różnie interpretowane.

3. ; Liczba pytań i stopień ich skomplikowania muszą być dostosowane do intelektualnych możliwości uczniów oraz zapewniać łatwość w odczytywaniu pytań i udzielaniu odpowiedzi. Kilkanaście pytań, z których większość jest zamknięta, to zapewne górna granica dla uczniów ze starszych klas szkoły podstawowej, ze względu na ich szybsze zmęczenie oraz spadek zainteresowania samym procesem wypełniania ankiety.

4.    Należy zostawiać odpowiednio wiele miejsca po pytaniach otwartych. Pamiętajmy, że miejsce zawsze ogranicza wypowiedź; sporadycznie tylko można liczyć na to, że uczeń dołączy kartkę. Poza tym im młodsze są dzieci, tym więcej potrzeba im miejsca nawet na prostą, krótką odpowiedź.

5.    Formułując pytania, do respondentów zwracamy, się przez „Ty”. Trzeba jednak zachować obowiązujące formy grzecznościowe, czasem z zaznaczeniem, że to właśnie na opiniach badanego szczególnie nam zależy lub że opinie te będą wykorzystane przy. krystalizowaniu poglądów na pewne ważne sprawy.

6.    Pytania nie mogą sugerować odpowiedzi. Błąd ten bardzo często występuje w pytaniach o ocenę jakiegoś zjawiska lub działań, gdy przyjmujemy założenie, że działania te mają miejsce. Tak na przykład pytanie: Jak oceniasz osiągnięcia samorządu? zakłada, że samorząd istnieje, że pracuje, że ma osiągnięcia. O wszystkie te sprawy należało pytać wcześniej, przed postawieniem pytania dotyczącego oceny osiągnięć, wówczas nie byłoby ryzyka sugerowania odpowiedzi.

7.    Pytania mogą być złożone w bloki tematyczne, przy czym kolejność pytań nie jest obojętna. Często stosuje się układ od pytań ogólnych do coraz bardziej szczegółbwych. Celem przechodzenia od pytań szerszych, mniej ustrukturalizowanych, do węższych jest niedopuszczenie, aby z.. początkowych pytań respondent wywnioskował, jakie pytania nastąpią później.

8.    W sformułowaniu pytań należy unikać podwójnych przeczeń. Przykład pytania wadliwego:

Czy uważasz, że nie należy kłamać?    Tak. Nie.

Spośród osób nie aprobujących kłamstwa część odpowie bowiem „tak”, a część „nie”.

9.    Trzeba dokładnie zastanowić się nad wszelkimi zwrotami i wyrazami użytymi w kwestionariuszu. Czasem użycie słowa o zabarwieniu emocjonalnym bardziej skłania do odpowiedzi niż sama treść pytania. Wieloznaczne są także wszelkie sformułowania określające, np. „bardzo często”, „bardzo rzadko”, informują one bowiem raczej o poczuciu osoby badanej, że odczuwa coś jako częste. Dla określenia obiektywnej częstotliwości lepiej jednak pytać o częstość występowania zjawisk w jednostce czasu, np.: ile razy zachodzą one w ciągu godziny? Gdy istnieją podstawy nieufności wobec odpowiadającego, można stawiać pytania kontrolne; polega to na pytaniu w inny sposób o tę samą sprawę.

10.    Przy pytaniu zamkniętym liczba alternatywnych odpowiedzi nie powinna być tak duża, by przeszkadzała badanemu w ogarnięciu całości problemu, ani tak mała, by uniemożliwiła zmieszczenie się w niej wszystkich możliwych wariantów odpowiedzi.

11.    Należy unikać pytań, które wymagają jedynie stereotypowych odpowiedzi lub powierzchownych uogólnień, np. Czy uważasz, że podręcznik wywołuje chęć do nauki? W kwestionariuszu powinna być zachowana rozsądna proporcja między pytaniami otwartymi i zamkniętymi. Im lepiej znamy przedmiot i temat poszukiwań mających na celu zdobycie informacji, tym więcej może być pytań zamkniętych. Pytania otwarte zabierają dużo

205