klszesz106

845

Fig. 64. Górna część przę-ślicy łopatkowatej. Przykład zupełnie wyjątkowych (atypowych) motywów, osobliwie przy tym odmienianych przy powtarzaniu. — Isaje gm. Bohiń pow. Bra-sław, Białoruś zachodnia (Polska). Muz. Etn. U. S. B. w Wilnie. Rys. z oryg.Z.Ko-rybutiak (V_# nat. wielk.).

ROZDZIAŁ

obu biegunów (wierzchołków) jajka (fig. 1221), bądź jednej albo dwu krzyżujących się ze sobą linii przezbieguno wych (fig. 122 2 i a), bądź wreszcie i linii równikowej, i jednej albo dwu krzyżujących się ze sobą linii przezbie-gunowych (fig. 122 4)'. Każda z tych Unii w każdym z wymienionych wypadków może się zdwoić", potroić albo nawet zamienić w mniej lub więcej szeroki pas; przy czym jednak ostatni wypadek zachodzi znacznie częściej w stosunku do linii równikowej (fig. 122 6), niż do przezbiegunowej^{1 2 3}. W wypadku wyobrażonym na fig. 122 4 następuje często dalszy podział ósmych części, zawartych między Uniami granicznymi, na trójkąty (ob. fig. 122 8). — Przy ozdabianiu jajka rozczłonkowanego na oddzielne pola włościanki wprowadzają niekiedy dekorację złożoną niemal wyłącznie (fig. 122 7) lub wyłącznie (fig. 122 b) z elementów, które nie są samodzielnymi, luźnymi, niezależnymi motywami. Na fig. 122 7 trójkąty, zawarte w większych trójkątach otrzymanych przez architektoniczny podział, a na fig. 122 8 owalne plamy nie są z dekoracyjnego punktu widzenia niezależnymi motywami, lecz są w zupełności podyktowane przez architektonikę. Taką ściśle architektoniczną dekorację spotyka się głównie lub prawie wyłącznie na północno-zachodniej Ma-łorusi, f,j. na terenie, gdzie m. i. zachował się też najlepiej prastary geometryczny ornament oraz gdzie całe w ogóle pisankar-stwo rozkwitło najbujniej w ramach tradycji i przetrwało do naszych czasów w postaci najmniej wykolejonej przez obce naleciałości czy inowacje. Oczywiście nie wynika z tego, aby owa ściśle architektoniczna dekoracja musiała być starożytną.

1

   Poza tym wcale często występuje też — w kombinacji z obu liniami podstawowymi — jeszcze trzecia: mimobiegunowa czyli pochyła (ob. fig. 122 5).

2

   Rozszczepić na dwie równoległe, przebiegające tuż obok siebie.

3

   Rzadziej zdarzają się pisanki bez wszelkich linii podstawowych albo też — wyłącznie z Unią mimobiegunową (pojedynczą lub zwielokrotnioną) itd.