marta00016 bmp

zapewnić optymalne warunki do wzrostu gatunku uprawnego i nie da się tego uczynić bez wykluczenia, bądź ograniczenia na nim obecności innych organizmów, które uniemożliwiają realizację tego celu.

Wskazując na zmniejszenie bioróżnorodności w otoczeniu pól uprawnych wymienia się dwa powody. Pierwszym jest dominacja odmian GM nad nie GM i szybko postępujące zmniejszenie zainteresowania odmianami lokalnymi. Zjawisko to było znane jeszcze przed wprowadzeniem odmian GM i jest nazywane rotacją odmian. Jego przyczyną są głównie z uwarunkowania biologiczno-technologiczne oraz prawo producenta do wyboru odmiany. Aktualność/wartość każdego układu biologicznego ( w tym także odmian uprawnych ) jest bowiem przemijająca, także w warunkach naturalnych. Trzeba natomiast pamiętać, że wszystkie odmiany uprawne są zachowywane w bankach genów w ramach międzynarodowych zobowiązań przyjętych przez prawie wszystkie kraje świata. Zapobiega to utracie wartości reprezentowanych w odmianach. Natomiast drugi podnoszony powód zmniejszenia bioróżnorodności jest związany z możliwością oddziaływania hamującego, bądź szkodliwego odmian GM na przedstawicieli środowiska spoza pola uprawnego. Dobrą ilustracją tej sytuacji jest spór o szkodliwość odmian kukurydzy odpornych na omacnicę prosowiankę, zwanych także odmianami Bt. Odporność tych odmian jest wynikiem produkcji białka Bt bcdąccgo bioinscktycydcm W Naturc, jednym z najbardziej renomowanych czasopism naukowych, opublikowano doniesienie o szkodliwym oddziaływaniu pyłku odmian Bt także na motyla Buttcrfly Monarch [Loscy i inni, 1999], pojawiającego się w bezpośrednim sąsiedztwie pól kukurydzy. Później okazało się, że wyniki te były błędne, na skutek poważnych uchybień metodycznych [Dąbrowski i Górecka, 2006; Dąbrowski, 2007]. Innym wskazywanym zagrożeniem jest pojawienie się nowych gatunków' o znacznej agresywności środowiskowej, znane w opinii obiegowej jako teoria superchwastu Ten scenariusz jest oparty na nieuprawnionej analogii ze szkodliwością introdukcji do nowych środowisk roślin nieuprawnych lub półdzikich (np.barszcz Bortnowskicgo), a szczególnie niektórych gatunków zwierząt sprowadzonych na przykład do Australii czy Nowej Zelandii. Nieuprawnienie wynika z dwóch zasadniczych powodów. Po pierwsze rośliny uprawne są tak dalece uzależnione od warunków panujących na polu, że poza nim nie przeżywają. Podobnie jest z mieszańcami roślin uprawnych i nieuprawnych Dobrą tego ilustracją jest skład gatunkowy ugorów, na których roślin uprawnych nie znajduje się, ponieważ nie mogą sprostać konkurencji roślin z otoczenia pola. Nie znajduje się także ich mieszańcowe z formami nieuprawnymi, co dowodzi abstrakcyjności tego zagrożenia. Wskazuje się także na zagrożenie wynikające z obecności konstrukcji genetycznej po skrzyżowaniu z gatunkiem nieuprawnym. Realność takiego zdarzenia jest wykluczona między innymi przez fakt, że cechy modyfikowane odnoszą się do warunków technologicznych pola uprawnego, czyli poza nim nie dają przewagi selekcyjnej. Według „teorii superchwastu” konstrukcja genetyczna z odmiany GM może zostać przeniesiona na chwasty, a także inne gatunki zc środowiska naturalnego, co wykreuje nowe formy o znacznej agresywności. Pomijane są naturalne czynniki wykluczające jego realność, do których należą przede wszystkim; biologiczne bariery krzyżowalności uniemożliwiające swobodne kojarzenie gatunków uprawnych z nieuprawnymi ( ewentualne ich przezwyciężenie wymagałoby specjalnych zabiegów ze strony człowieka); w większości brak gatunków' dzikich zdolnych do krzyżowania (większość gatunków uprawnych pochodzi z dalekich obszarów naszego globu) i w Europie formy blisko spokrewnione nie występują, są oczywiście wyjątki do których należy na przykład rzepak, przewaga selekcyjna wynikająca z tolerancji na herbicyd dotyczy tylko miejsc gdzie jest on stosowany, a w warunkach naturalnych jest nie tylko że niepotrzebna, ale także niekorzystna dla zdolności konkurowania.

7