mas034 bmp

vus in audacia sue milicie confisus, ymmo ambicione per-t ; niciose cupiditatis excecatus, nisus est obtinere per pre-Lą ■; sumptionis audaciam, quod sibi non cedebat per ius aliquod,

•. vel naturam. Inde etiam in tantum superbie fastum con-, scenderat, quod obedire Kazimiro renuebat; insuper eciam rs^j^Larmis et insidiis resistebajt.^At-K|azimirus indignans ser-j vum patriś' a"ć^-śuum^Ma zo viam viol^nt6r obtinere, sibiqu5'

SI grąve dampnum existimans et periculum, ni se vindicet, i imminere, collecta pauca ąuidem numero manu bellatorum sed assueta bellis, armis congressus, Meczzlavo perempto, i yictoriam et pacem totamque patriam triumphaliter est \ adeptus...”¹⁸⁸

Powszechna opinia dopatruje się w drugim, czwartym i piątym zdaniu tekstu, stanowiącym sumaryczne omówienie działalności Miecława przed decydującą bitwą, relacji o jednym tylko czynie Miecława: objęciu „sua persua-sione” niezależnej¹⁸⁹ władzy książęcej na Mazowszu¹⁹⁰, która w interpretacji kronikarza nie należała mu się prawnie ani z natury¹⁹¹- Czyn ten identyfikuje się w całości z podanym w rozdziale 18 buntem przeciw Kazimierzowi lub też uważa się go za jego część składową, z tym, że Miecław był jedynym z „buntowników” zdolnym do stawienia oporu jeszcze po powrocie Piastowica^ls2. Nic więc dziwnego, że autor studium o tej księdze Galla, Tadeusz Grudziński, uznał narrację rozdziału za „rozwlekłą”, a sam rozdział za „treściowo ubogi”, zawierający „niewielką ilość faktów szczegółowych”, i z tego powodu zrezygnował tu ze stosowanej zwykle metody oddzielnego analizowania po-' szczególnych zdań na korzyść całościowego omówienia materiału ¹⁹³.

Przy przyjęciu takiego założenia styl wprowadzenia do rozdziału 20 rzeczywiście wydąwać się może rozwlekły i pe-

188 toPH-NS II, s. 45—46. Poprawkę wydawcy: „Mazovie gentis sua presumptlone”, dokonaną mimo występowania we wszystkich trzech rękopisach Galla lekcji „persuasione” lub „perswasione”, rektyfikuję zgodnie z rękopiśmiennym brzmieniem tekstu. Por. T. Grudziński, Ze studiów, cz. n, przyp. 105.

im „Mazovie gentis... princeps esistebat et signifer”. iti „quod sibi non cedebat per ius aliąuod, vel naturam”. im „ei armis et insidiis resistebat”.

' 193 T. Grudziński, Ze studiów, cz. II, s. 78—79.

łen powtórzeń. Po sprecyzowaniu w zdaniu drugim istoty sprawy, tj. samowolnego objęcia przez Miecława władzy na Mazowszu, w trzecim kronikarz przechodzi do omówienia ówczesnej sytuacji ludnościowej tej dzielnicy, aby w czwartym powtórzyć fakt przytoczony już w zdaniu drugim, tylko w formie obrazowej połączonej z interpretacją prawną, której elementy znaleźć można zresztą i w zdaniu drugim w postaci zwrotu „sua persuasione”. Ponadto w zdaniu piątym powtarza ten fakt raz jeszcze słowami: „obedire Kazimiro renuebat”, tak jakby objęcie władzy na Mazowszu przez bunt przeciw prawowitemu władcy można było jeszcze pogodzić z „obediencją” wobec tegoż władcy i „odmowę posłuszeństwa” należało jeszcze wyliczyć osobno. Za-'stanawia również dwukrotne potępienie moralne postaci Miecława, występujące w zdaniu czwartym: „ambicione perniciose cupiditatis excecatus”, za targnięcie się na rzecz, .która mu się nie należała, oraz w zdaniu piątym: „inde e t i a m in tantum superbie fastum conscenderat”, za „ino-bediencję” wobec Kazimierza.

Wszystko to przy założeniu, o którym wspomniałem, sprawia wrażenie stylistycznego zagubienia autora w toku narracji. Czyż nie prościej byłoby przy wiadomości, że Miec-ław „Mazovie... princeps existebat” podać od razu, że władza fei mu „non cedebat per ius aliquod, vel naturam”, że jej osiągnięcie było równocześnie „odmową posłuszeństwa” Kazimierzowi? Po określeniu tego czynu znalazłoby się miejsce na moralne potępienie psychologicznych jego pobudek, owej „zgubnej ambicji” i „hardej pychy”, którego nie trzeba by było już powtarzać dwukrotnie, zawsze w połączeniu z inną jakąś czynnością. Następnie mógł kronikarz przejść do opisu przeludnienia Mazowsza, który nie rozbijałby dwóch zdań poświęconych temu samemu czynowi Miecława; opis ten za pomocą łącznika „unde Meczlavus in audacia sue milicie confisus” mógłby świetnie wyjaśniać długotrwały opór tegoż „armis et insidiis” wobec Kazimierza i tym samym powiększać znaczenie zwycięstwa polskie-. go władcy, odniesionego mimo wyludnienia ziem przez niego posiadanych^łM.

* ' im Takie właśnie znaczenie przypisuje temu opisowi T. Grudziński, tamte, s. 80—81. Zgadzając sią-z tym sądem stwierdzić muszą, te . W kontekście kroniki passus o przeludnieniu Mazowsza wraz z jego konkluzją: „unde Meczlavus„.” tłumaczy może mniej siłą oporu Mieć-