stolarstwo
1

8

wyciągają z niego żywicę, która wysieka najwięcej ze świeżego drzewa. Dla swej elastyczności, używa się na instrumentu muzyczne.

4.    Modrzewiowe drzewo (ł. Rinuslariw, n. Larchen-holz, fr. milczę). Czerwonawego koloru z brunatneuii słojami. Biel prawie biały. Żywiczne, mało podlega paczcniu się i robactwu. Trwalsze od poprzedzających, do najlepszych drzew budowlanych należy. Z drzewa tego otrzymuje się terpentyna wenecka nieprawdziwa.

5.    Dębowe drzewo (ł. Quercus, n. KicheuUolz, fr. chcnc). Znajduje się w kilku gatunkach, z których główne pochodzą z dębu szypułkowego i bezszypułkowego, czyli letniego (Q. pe-dunculata) i zimowego (Q. robur). Pnie jego mają u dołu do 8 stóp średnicy. Drzewo jest brunatne, u młodych zaś i biel u starych prawie białe. Cechują je grube pory na wewnętrznych brzegach słojów rocznych, i wielkie brunatne plamy czyli błyszczki. Twardość, moc i trwałość na zmiany powietrza, czynią z dębu bardzo szacowny materyał stolarski. Z powodu swej dziurkowa-tości, z trudnością przyjmuje ładną politurę. Wysycha trudno, i dlatego łatwo pęka. Bobaki chciwie toczą biel dębu. Dąb szy-pułkowy czyli letni daje drzewo jaśniejsze, nie tak twarde, lecz za to mocniejsze, sprężystsze i łatwiej łupać się. dające, niż bcz-szypułkowy. Pnie średniej grubości, od 2 do 4 stóp dają najlepsze drzewo. Długo trzymane w wodzie, drzewo to nabiera koloru prawie zupełnie czarnego. Garbnik w znacznej ilości w dębie zawarty sprawia, że powierzchnia jego, żelazem obrabiana, czernieje.

Drzewo dębowe używa się głównie tam, gdzie wymagana jest trwałość, moc i twardość drzewa. We Fraucyi używany bywa wyłącznie jako ślepe drzewo pod forner.

ii. Wiązowe drzewo (ł. LJtmus, n. Raster-, Ulmenholz, fr. orme). Znajduje się także w kilku gatunkach, z których najpospolitszy jest wiąz zwyczajny (Ulmus campestris). Brzost (Ul. suberosa) jest także odmianą wiązu, ma drzewo twardsze, ściślejsze i bardziej kręte od wiązu zwyczajuego. Młode drzewo i biel u starych są żółtawego koloru, stare zaś drzewo bruuatno-różow'ego, plamiste, żyłkowate, z wązkiemi słojami, na powierzchni jakby punktowane z powodu mnóstwa drobnych zwierciadeł, cienkowłókniste, twarde, ciągłe, niełatwo się kreci; w suchości i pod wodą bardzo trwałe, i-nie podlega bardzo skręcaniu się. Bardzo sprężyste, dlatego klin w nie wbity najmocniej siedzi, ściśnięty włóknami: ztąd wyborne na wyroby stelmachskie, jak np. dzwona do kół i t. p., na śruby, blaty warsztatowe i t. p. Trudno jednak się heblem wygładza, i politurę dobrą niełatwo przyjmuje; także i łupać się dobrze nie daje. Często trafiają się w niem wielkie

p

nuroślc, bardzo poszukiwane na mazer do forncrowauia; zwykle jednak mają one mnóstwo dziunek, które pozabijane i zaprawione •być muszą. Wiąz korkowy (Ul. sativa) jest najlepszy.

7.    Bukowe drzc"wo (1. Fagus silvat.ica, n. Foihbuckeu-holz, fr. Itótre). Drzewo brunatnawc, u starych dość ciemne. Słoje ma niezbyt widoczne, lecz błyszczki duże. Twarde, ścisłe, ■łupkie, ale kruche; kręci się więcej niż dąb; podlega łatwo robactwu i wilgoci, w suchości jednak dobrze się zachowuje. Na roboty zwyczajne, ławki, stoły warsztatowe wyborne; do robót jednak wykwintnych, dla nieładnego wejrzenia i niełatwego przyjmowania politury, mało używane; gdyż prócz tego i pod forner nie jest dobre, bo choćby najlepiej wysuszone, łatwo się kręci. Bejcę i lakier dobrze przyjmuje, naśladując orzech.

8.    Grabowe drzewo (ł. Carpinus vulgaris, n.WeissOu-chmkolz, fr. charme). Białe, twarde, ciężkie, sprężyste. Błyszcz-, ki ma jaśniejsze od massy drzewa, pokręcone i widoczne. Słoje współśrodkowe nie okrągłe, lecz falowate, niewyraźnie odznaczające się. Drzewo to nie łupkie, trudno wysycha i łatwo się kręci, lecz w suchości jest trwałe. Ostrcmi narzędziami gładko da się heblować, lecz politurę niełatwo przyjmuje. Doskonałe na śruby, na oprawy do narzędzi, części maszyn, sprężyny, bloki i t. p.

i). Klonowe drzewo (ł. Acer, n. Ahornltol:, fr. drabie). Drzewo białe z drobnemi i licznemi błyszczkami, które mu nadają pozór atłasowy. Ścisłej tkanki, twarde, mocne, z pod hebla wychodzi jak najgładziej, i doskonałą politurę przyjmuje. Mało się kręci i pęka; w suchości dobrze się zachowuje. Bardzo użyteczne w stolarstwie. Szczególniej cenione jest drzewo jaworowe, pochodzące z jaworu, który jest odmianą klonu (A. pseudoplata-nus, n. Weistsahorn). W drzewie tern niekiedy trafiają się piękne mazery, które gdy są podobne do marmuru, przybierają nazwisko ■pawiego drzewa (1’faucuholz). Odmiana klonowego drzewa, odznaczająca się kolorem żółtawym, ma tkankę grubszą-, i dobrą jest szczególniej -na śruby. Jawor barankowaty i nakrapiany (fr. mouckete), bardzo jest poszukiwany. Jawor platan (platanus), odmiana klonu tylko w ogrodach hodowana, daje piękne różowawe drzew'o.

10. Jesionowe drzewo (1. Frawinus eaclsior, n. Fscken-holz, fr. Jrenc). Drzewo żółtawe, w rdzeniu brunatne, o małych błyszczkach i szerokich słojach, z widoczneini porami na brzegach tychże. Drzewo ścisłe, sprężyste, twarde, łupkie, bardzo giętkie, w suchości trwałe, w wilgoci łatwo próchnieje. Rdzeń z grubych pni szczególniej jest ceniony, nie łatwo pęka, i niezbyt podlega robactwu. Mazery jesionowe często w wielkich i bardzo pięknych sztukach się trafiają, w odmianach białej, czerwonej