stolarstwo
6

liturą przybiera blask atłasowy, od którego bierze nazwisko. Bardzo przez stolarzy jest cenione. Pochodzi z Antyllów, zkąd sprowadza się w trzech odmianach: jasno-żółtej, czerwonawćj i brunatnawej.

51.    Bożo we drzewo (ł. Convolvulus scoparius, n. Rosen-holz, Rhodiserholz, lr. bois de rosę, bois de Rhodes). W dwóch odmianach głównych znajduje się w handlu: jedna pochodzi ze Wschodu, jest twarda, ścisła, ciężka, żółtawego koloru z bruna-tnemi pręgami i różanym zapachem; druga zaś sprowadza się z Antyllów, nie ma zapachu, zresztą jest dość do poprzednićj podobną. Drzewo to przyjmuje dobrą politurę, jednak bez oleju; lecz na powietrzu traci swój kolor, i staje się kruchćm. Im cięższe, ściślejsze, żywicznicjsze, więcej pachnące i błyszczące, łatwićj chwytające ogień i ciemniejsze jest to drzewo, tćm większą ma wartość..

Drzewo różowe chińskie, The-tan zwane, do najkosztowniejszych robót przez Chińczyków używane bywa. Jest ciemne, w różowy kolor wpadające, prążkowane, jakby malowane.

52.    Sandałowe drzewo (Plerocarpus santalinus), znane jest W dwóch gatunkach:

a)    Czerwony sandał (n.Caliaturholz, rothes Sandelholz, fr. taniał rouye), z Indyj wschodnich pochodzący. Ciemno-czerwonego koloru, ciężki, twardy, z mnóstwem por widocznych, z czasem prawic czernieje. W handlu znajduje się w czworokątnych klocach.

b)    Żółty sandał (n. yelbes Sandelholz, fr. santal ciirin). Jest rdzeniem zupełnie innego gatunku drzewa Santalum myr-tijolinm, którego biel znany jest pod nazwiskiem sandału białego. Ma kolor cytrynowo-żółty, tkankę dość ścisłą, zapach właściwy aromatyczny, daje się łatwo obrabiać, i jest mniej twardy od poprzedniego gatunku.

53.    Królewskie drzewo (n. Koniysholz, fr. bois royal), z powodu swćj piękności bardzo cenione, pochodzi z południowej Ameryki, ma kolor brunatno-fiolctowy lub hrunatno-czarny z pręgami jasno-różowemi, jest ścisłe, twarde i ciężkie*

54.    Jakaranda czyli Cr w aj ak brazylijski (n. Jaka-randaholz, fr. jacaranda). Daje drzewo podobne do poprzedniego, lecz więcej dziurkowate, z cieumem tłem i czerwono-brunatnemi pręgami i żyłami. Jest odmianą palisandru, i również jak ten ostatni do fornerowania zbytkowych mebli się używa.

55.    Grcnadi Iłowe drzewo (n. Grenadillholz, Jlolhes-ebenholz, fr. grenadille). Pochodzi z Indyj wschodnich i wysp afrykańskich, ma kolor czerwono-brunatny, jest twarde, ciężkie, ścisłe, z jednostajną drobną tkanką, lecz dość kruche. Używa się często na dęte instrumenta muzyczne. Jedną jego odmianę, najtwardszą , nazywają drzewem Żelaznem (Eisenliolz), którego czarny gatunek równa się prawie pod względem czarności z hebanem.

56.    Tulipanowe drzewo (ł. Liliodendron iulipijera, n. Biberbaum, Tulpenbaum). Dorasta w Ameryce północnej wielkości najwyższych dębów, ma drzewo białawe lekkie, ze starych pni żółtawe, w ojczyźnie swej bardzo często do robót stolarskich używane. Pod tern nazwiskiem znane jest także drzewo z gatunku Magnolia grandijlora, z Ameryki środkowej pochodzące, koloru żółto-pomarańczowcgo, bardzo trwałe i użyteczne.

57.    Kampeszowe drzewo (ł. Ilaemato.rylon campecJda-num, n. Blauliolz, fr. bois de Campeche). Pochodzi z krajów nad zatoką tegoż nazwiska w Ameryce północnej leżących. JBiel ma biały albo srebrno-szary, rdzeń z początku czerwony, potem ciemniejący, prawie czarny, ścisły i twardy. W handlu rdzeń zwykle tylko się znajduje, który gdy w wilgoci leży, nabiera-koloru cie-mno-niebieskiego. Ma właściwy zapach, nie podlega robactwu. Światło, powietrze i wilgoć szkodliwie działają na farbnik w drzewie tćm zawarty, trzeba zatćm je od tych wpływów o ile możności ochraniać. Używa się głównie do farbowania na kolor niebieski i czarny. Najlepsze drzewo pochodzi z Honduras, i poznaje się zwykle po tein, że ma końce siekierą obcięte; drzewo z Jamajki z końcami piłą oberznięteini, uważano jest za najgorsze.

58.    Koralowe drzewo (ł. Erylkrina corallodendron, n. Corallenholz, fr. bois de corail). Pochodzi z Indyj zachodnich, jest podobne do sandału czerwonego, lecz jaśniejsze, lekkie i włókniste. Z początku po rozłupaniu lub przerżnięciu, ma kolor żółtawy, z czasem dopiero na powietrzu nabiera pięknej koralowćj czerwoności. Najczęściej jest gładkie czyli jednostajnego koloru; najpiękniejszy jednak gatunek, nazywany damasceńskim, niażyły jak na szablach damasceńskich, jest bardzo twardy, prawie bez żadnych dziur, i doskonały na wyroby. Jcstto najpiękniejsze ze wszystkich drzew zamorskich, lecz bardzo kosztowne.

Inny gatunek tego drzewa koralowego, często za sandał czerwony brany, pochodzi z Conclori lub Adenanlliera paconia, rosną-cój w Indyach; jest bardzo twardy i ma kolor ciemno żółty..

59.    Cyprysowe drzewo (ł. Cupressus, n. Cypreśse, fr. cypres). Znajduje się w kilku gatunkach, z których główniejsze są:

a)    Cyprys wirginijski, z Ameryki pochodzący, z liściem aka-cyowym, daje drzewo średniej twardości, trwałe, łupkie, niełatwo paczące się, z właściwym sobie zapachem, podobne do świerkowego, lecz z drobniejszemi słojami.

b)    Cyprys japoński (cyprbs du Japon), rosnący w Chinach i Japonii, wydaje drzewo miękkie, z którego często wyra-

i*