stolarstwo4

54

ręki ostrzącego, od prowadzenia pilnika zawsze w jednym równoległym kierunku, i od dobroci samego pilnika. Do pił twardych używać potrzeba pilników angielskich o trójkątnem przecięciu, z obciętym końcem i pojcdynczćm nacięciem na bokach i kantach. Zwykle przy ostrzeniu pilnik prowadzi się ukośnie do kierunku piły, przeskakując co drugi ząb, poczćmpiła się obraca, i w tym samym kierunku piłują się zęby w piewszym razie opuszczone. Przy następnćm rozwieraniu zęby a, a (fig. 26) wyginają się w prawo, zęby zaś e,c w lewo. W ten sposób ostrzone zęby, z jednćj strony mają brzegi ostre, z drugiej zaś dwa ścięcia* czyli fasety. Przy ostrzeniu pamiętać należy, że pilnik tylko przy posuwaniu naprzód chwyta, nazad zaś wolno, nieprzyciskany wracać powinien ; inaczćj nietylko nic naostrzy, lecz nawet stępi piłę.

Piły, podług ich sposobu działania, podzielić można na trzy główne gatunki, a mianowicie:

Fig. 28.

a)    Piły proste;

b)    Piły okrągłe, kołowe albo obrotowe, cyrkularnemi nazywane;

e) Piły pasowe, czyli bez końca, j-jj Pierwsze działają ruchem zwrotnym, tam i napowrót w linii prostej idącym, przyczćm zęby w powrocie najczęściej nie rżną; drugie i trzecie działają ruchem obrotowym nieprzerwanym, a zatem ciągle są czynne. Tylko proste piły mogą być bezpośrednio ręką ludzką poruszane , piły bowiem okrągłe i pasowe potrzebują tak prędkiego ruchu, że ten im tylko za pomocą mechanizmu nadany być może.

a) Piły proste.

Ze wszystkich pił prostych największą jest:

1. Pila Modowa (fig. 28), Mobzegą pospolicie nazywana (n. Uobsdge, jur-nursage, fr. scie a rejendre), służąca do przerzynania grubych kłód i bali w kierunku ich długości i szerokości, czyli do wyrabiania desek, fornerów i t. p. Blat jćj ma 4'/a do 5 stóp długości, 4 do 4³/ł cali szerokości i 1 do l'/a linii grubości , z zębami wilczemi lub zwyczaj-nemi, do ³/_s cala głębakiemi, których 34 na jedne stopę długości blatu przypada. Oprawę tej piły stanowi silna czworokątna drewnianff rama aa, bb, do dwóch stóp szeroka, w którój środku blat c jost rozpięty, równolegle od dłuższych boków. Przy rżnięciu piła prowadzi się poziomo przez dwóch robotników, ciągnących za wystające krótsze boki ramy, pomiędzy któremi blat c śrubą d lub klinami jest umocowany.

2. Pila kraioąlna czyli krawężnica, crterzegą nazywana (n. oer-tcmdi/e — oertirn znaczy: obrzynać krawędzie — fr. scie d dćbiter), do obrzynania krawędzi bali i desek i do przyrzynania drzewa zwykle używana, z blatem do 35 cali długim, 2 do 2'U cali szerokim, mającym zwykle pięć trójkątnych zębów na jeden calswćj długości. Oprawa tej piły (fig. 29/składa się z pewnego rodzaju

r~>
	iL
	\	U	£
i - i	it			r i
La				UL

ramy, którą two-b'2- ^29,    rzy drążek od bla

tu piły równoległy c, połączony za pomocą widło-watych swych końców, pod ką-tem prostym, z dwoma krótsze-

dowolnie ściskać i rozszerzać się mogącemi, co jest potrzebnćm dla napięcia piły. Blat piły przytwierdzony jest do końców tych ramion, za pomocą toczonych rączek/,./, przez dziury okrągłe, w ramionach zrobione , przechodzących. Końce ramion b, b, wystające z drugiej strony drążka c, złączone są z sobą kilkanaście razy skręconym dość grubym sznurem e (sagschnur), za pomocą przetyczki drewnianej d (n. knebel, fr. garrot), w sznur ten wetkniętej, którą obracając, sznur się skręca i zbliża do siebie górne końce ramion, skutkiem czego dolne ich końce oddalają się od siebie i naprężają piłę. Gdy piła nie jest w użyciu, sznur naprężający ją musi być zwolniony, aby przez przypadkowe skurczenie się od wpływu wilgoci, nie spowodował zerwania się piły, pęknięcia rączki lub oprawy. Umocowanie blatu piły do obracających się rączek, daje możność wykręcania blatu ukośnie względem oprawy, co przy rżnięciu szerokich sztuk drzewa jest koniecznem, gdyż inaczej oprawa nie pozwoliłaby na dalsze zapuszczenie piły w drzewo, jak tylko na wysokość, jaka jest między blatem piły a drążkiem c. Rozwarcie zębów u tego rodzaju pił jest tak małe, że szerokość rzezu czyli przekroju (schnitt) wynosi tylko ‘/u do ^l/₂części cala.

3, Piła czopowa czyli czopnica, szliczega nazywana (n. schlies-siige, fr. scie a tenon), jest zupełnie podobną do poprzednićj, tylko od nićj mniejszą; używa się do rżnięcia mniejszych kawałków