Top 71 bmp

dectwem ograniczonego stosowania nauczania problemowego i wskazań heurezy,

nauczycieli, apelowało wyłącznie do pamięci¹. Fakty powyższe są świa-

Oczywiście pytania mogą wychodzić i od uczniów. Inicjatywa zależy wszakże poważnie od metod pracy nauczyciela. Jedne metody pobudzają do pytań i szkolą w dostrzeganiu oraz formułowaniu problemów do wyjaśnienia, inne mają skutek odwrotny.; Czynnikiem wpływającym na uczniowskie pytania są też praktyki wychowawcze rodziców. Gdy na przykład pewien wybitny później fizyk, laureat nagrody Nobla, był jeszcze dzieckiem, matka zwykła wypytywać go po powrocie ze szkoły, czy zadał dziś jakieś dobre pytanie. Gdyby wiele matek poszło w ślady ‘ '    1 ' ' ¹ ' ‘    ’    • i- • .ii- i-i

niejsze*

że dobry nauczyciel musi wszystko wiedzieć, nie mówiąc już o tym, że część pytań jest zawsze stawiana nie Z żądzy wiedzy, lecz dla odciągnięcia uwagi nauczyciela od utrapionego sprawdzania wiadomości.

prograłny, a w dodatku uczniowie często żywią mylne przekonanie,

Jednym z głównych źródeł kłopotów nauczyciela szkolnego z realizacją nie tylko interesujących nas tu specjalnie celów, lecz wszystkich bodaj zadań programowych, są wzmiankowane już różnice indywidualne

. w tempie uczenia się.

Nauczyciel może — teoretycznie rzecz biorąc — uwzględniać te różnice, stosując rozmaite formy indywidualizacji nauczania w postaci specjalnych i trudniejszych zadań. Mając jednak z reguły nazbyt liczne klasy i wiele innych zmartwień, nie jest w stanie realizować postulatów, z którymi się w pełni zgadza. Chętnie widziałby rozwiązanie w intensyfikacji pracy pozalekcyjnej, lecz nie jest to, jak juz wiemy, w pełni zadowalające wyjście.

Wyjściem znanym od dawna, choć nie rozwiązującym ważnego problemu podnoszenia na wyższy poziom pracy całego szkolnictwa podstawowego i średniego, jest organizowanie specjalnych klas, a nawet szkół dla młodzieży nadprzeciętnie uzdolnionej.

Szkoły o specjalnym profilu, dostoso watry m , cło intensywnego rozwoju określonych uzdolnień, istnieją od dawna. Najbardziej u nas znane są w tej dziedzinie podstawowe i średnie szkoły muzyczne. Dają one okazję do pieczołowitego kształcenia • zdolności muzycznych, w tym także i dyspozycji twórczych w dziedzinie muzyki,, z równoczesnym zdobywaniem wykształcenia ogólnego. Nie mają jednak u nas analogicznych tradycji istniejące w wielu krajach szkoły (lub odrębne klasy przy zwykłych szkołach) poświęcone specjalnie kultywacji zdolności naukowych. Na szczególną uwagę zasługują szkoły średnie tego typu, zorganizowane przed kilku laty w ZSRR. Powstały one bowiem w wyniku przezwyciężenia wielu stojących na przeszkodzie zasjtrzeżeń teoretycznych, także, i u nas żywotnych.

W roku 1965 istniały w ZSRR cztery takie świeżo powstałe szkoły średnie². Przyjmowano do nich, najczęściej absolwentów klas ósmych szkoły masowej, wyróżniających się zdolnościami w dziedzinie matematyki i fizyki. Jedna z nich powstała przy Uniwersytecie Kijowskim, druga — przy Uniwersytecie Moskiewskim, pozostałe dwie — w Leningradzie i Nowosybirsku.

Zapoznajmy się bliżej z jedną z nich, tą mianowicie, która kreowana została przy Uniwersytecie Moskiewskim^{3 4}. Szkoła ta powstała w roku 1963. Obejmuje 3 ostatnie klasy szkoły średniej. W roku szkolnym 1964/65 liczyła 357 uczniów (w tym tylko 38 dziewcząt), zgrupowanych w trzech klasach IX, trzech klasach X i czterech XI. Są to w większości triumfatorzy olimpiad fizyczno-matematycznych. Stanowią więc grupę wyselekcjonowanej młodzieży o największej wiedzy i sprawności Umysłowej w zakresie matematyki i fizyki.

Szkoła ta daje normalne świadectwo maturalne, a ponadto — przygotowanie zawodowe o profilu laboranta w dziedzinie fizyki lub matematyki. Jednak ów formalny „profil zawodowy” wypada uznać za dodatkowe „zabezpieczenie” na wypadek późniejszych trudności życiowych, a nie za cel zasadniczy. Głównym zadaniem szkoły, akcentowanym przez autora cytowanego artykułu, jest przygotowanie wychowanków do rozpoczęcia samodzielnej, twórczej pracy naukowej

10*

1

E. P. Eorrance: Are There Open Tops in the Cages?; UsingEducational Resources. W: E. P. Tor-rance, R. D. Stroni (Ed.):,.Mental Health and Achievement”. New York 1965, Wiley.

2

Informację tę podaje N. I. Kowancew w artykule: StAntamcn nu epoMcdeHHbwu ,uame-

3

MammecKue cnocoÓHOcmu? „BoEipocti ncnxojiorifii”, 1965, Nfi 3,

4

Patrz A.B. 3acnMOBCKK0: IlurnepecHtiu McmpuMenni, „CoBeicKaa nenaroraKa”, 1965, Ns 3.

147