ScannedImage 49

96

z powrotem wzięte do nieba, by zasiąść po prawicy ojcowskiej, a kiedyś przyjść sądzić żywych i umarłych - ono wreszcie zesłało od Ojca, zgodnie ze swym przyrzeczeniem, Ducha św. Parakleta, uświęciciela tych, którzy wierzą w Ojca i Syna i Ducha św. Że przytoczona reguła wiary istniała od samego początku Ewangelii, przed wszystkimi, nawet najstarszymi heretykami, nie mówiąc już o wczorajszym dopiero Prakseasie, dowodzi tego późniejszość wszystkich heretyków, a całkowita nowoczesność Prak-seasza. Jak zaś przy wszystkich w ogóle herezjach, tak i tutaj należy • z góry przyjąć założenie, że prawdziwe jest to, co pierwsze, sfałszowane zaś to, co późniejsze. Niezależnie od tej preskrypcji trzeba także -celem pouczenia i umocnienia niektórych braci - rozważyć gruntownie samo zagadnienie, by się nie zdawało, że potępiamy każdą przewrotność osądzając ją już z góry, bez uprzedniego zbadania...

5. Ponieważ wszakże /heretycy/ obstają przy twierdzeniu, iż obaj, Ojciec i Syn, są kimś jednym, tzn., że ten sam jest zarazem Ojcem i Synem, należy zagadnienie Syna zbadać w jego całokształcie, mianowicie rozważyć z osobna: czy jest, kim jest i jak jest; w ten bowiem sposób okaże się, jak sprawa faktycznie wygląda w świetle Pisma Sw. i jego interpretacji (...) Przed stworzeniem wszechrzeczy Bóg był sam; sam dla siebie i świata - i miejscem, i wszystkim w ogóle. Sam w tym sensie, że poza Nim nic na zewnątrz nie istniało. Ale i wówczas nawet nie był On właściwie sam, jako że z sobą i w sobie miał swój własny rozum. Bóg jest istotą rozumną i rozum istniał w nim, zanim jeszcze wszystko inne wzięło z niego początek. Rozum, to znaczy myśl boża. Grecy zwą ją "logosem”. •U nas wyrażenie powyższe oznacza zarazem słowo; stąd też nasi zwykli się wyrażać po prostu: na początku było u Boga Słowo - aczkolwiek za wcześniejszą od słowa należy uważać myśl, ponieważ Bóg nie od początku mówił, natomiast myślał nawet jeszcze przed początkiem, oraz ponieważ sama mowa, jako wyraz- myśli, suponuje myślenie jako swe podłoże (...)

Byś to łatwiej pojął, zastanów się nad sobą samym, wszak jesteś obrazem i podobieństwem Boga, a więc posiadasz rozum, jesteś stworzeniem rozumnym... Popatrz, w tobie dzieje się to samo, ilekroć coś w milczeniu rozważasz rozumem; każdemu poruszeniu twej myśli, każdemu aktowi poznania umysłowego towarzyszy mowa. Wszelkie myślenie jest mową, każde poznanie umysłowe funkcją rozumu. Cokolwiek myślisz, musisz zarazem wypowiedzieć w umyśle, gdy zaś wypowiadasz, czynisz to przy pomocy słowa, mieszczącego w sobie znów ten sam rozum, którym myśląc mówisz, a mówiąc myślisz. Tak więc słowo jest w tobie właściwie czymś drugim - jest tym, przy pomocy czego mówisz myśląc, a myślisz mówiąc; jest ono czymś odrębnym od siebie. 0 wiele pełniej zachodzi to w Bogu, którego obraz i podobieństwo

stanowisz* Bóg również, nawet wtedy gdy milczy, ma rozum, a rozumie słowo* Toteż nie bez podstaw powiedziałem wyżej, że i przed stworzeniem wszechrzeczy Bóg nie był sam; miał bowiem w sobie rozum, a w rozumie Słowo, które przez proces wewnętrznego myślenia czynił czymś drugim w porównaniu ze sobą*

* c* Eklezjologia

Cyprian, Jedność Kościoła katolickiego, tłum* Michalski, ALP, a. 277 -^79.

/Utwór powstał w r* 251 w związku z wyborem Korneliusza, biskupa Rzymu, któremu przeciwstawił się Howacjan./

3# Tak bracia, nie tylko tego strzec się nam trzeba, co otwarte i jawne, lecz także tego, co uwodzi subtelnym i chytrym oszustwem. Cóż zaś bardziej chytrego, cóż bardziej wyrafinowanego nad postępowanie owego wroga, którego Chrystus zdemaskował i powalił (•••), a który teraz widząc porzucone bałwany i opustoszałe - z powodu dużej liczby nas, wiernych - swe siedziby i świątynie, nowy wymyślił podstęp, by pod płaszczem chrześcijaństwa uwodzić nieostrożnych? Oto wynalazł herezje i schizmy rujnujące wiarę, wypaczające prawdę, rozrywające jedność. Kogo nie może utrzymać, w mrokach starej drogi życia, tego uwodzi błędami drogi nowej* Z samego Kościoła wyrywa ludzi... Wmawia w nich, że są chrześcijanami, choć nie trzymają się Ewangelii Chrystusa i nie zachowują Jego przykazań (...)

4* A przecież gdy się tylko dobrze zastanowimy, możemy bez długich wywodów i wielu argumentów łatwo przekonać się, gdzie jest prawda. Mówi Pan do Piotra: "Ja.tobie powiadam, iżeś jest opoka, a na tej opoce zbuduję Kościół mój, a bramy piekielne nie zwyciężą go. Tobie dam klucze królestwa niebieskiego, a cokolwiek zwiążesz na ziemi będzie związane w niebie i cokolwiek rozwiążesz na ziemi będzie rozwiązane w niebie"•    \

Ha jednym więc buduje Kościół. Jakkolwiek po swym zmartwychwstaniu wszystkim apostołom równą dał władzę mówiąc: "Jako mię posłał Ojciec 1 ja was posyłam; weśmijcie Ducha Sw., których grzechy odpuścicie, będą im odpuszczone, a których zatrzymacie, będą im zatrzymane", to jednak, aby wyrazić jedność, sam swym autorytetem owej Jedności określił początek, mianowicie jej pochodzenie od jednego, niewątpliwie tym czym był Piotr, hyli także inni apostołowie, na równi z nim obdarzeni uczestnictwem w godności i władzy; zaczęło się wszakże od jedności, aby pokazać, że Jeden jest Kościół Chrystusowy. O tym właśnie jednym Kościele Duch £w. w imieniu Pana mówi w Pieśni nad pieśniami: "Jedna jest gołębica mo-