skanuj0006 (67)

— 58 —

RELIGIA, ETYKA I FILOZOFIA A TURYSTYKA

chrześcijańskie „dziesięć przykazań” (Przecławski, 1997, str. 21). Wobec tego można przyjąć, iż niemal wszystkie kodeksy etyczne, w tym także mające związek z turystyką, nawiązują do wspomnianego dekalogu. Nowy Testament wskazuje na najważniejsze dla chrześcijan przykazanie miłości. Może ono mieć przełożenie na relacje turystów wobec środowisk odwiedzanych i odwrotnie. Zawsze istotnym ogniwem pomiędzy nimi jest branża turystyczna.

Rozważania na temat etyki w turystyce można rozpatrywać w kontekście obowiązków etycznych turystów, mieszkańców odwiedzanych miejscowości i pośredników. Interesujące obowiązki etyczne zaproponował Przecławski (1997, str. 37). Obowiązki etyczne względem samych turystów, odnoszące się do nich samych, obejmują świadome poznawanie, szczególnie ze zwróceniem uwagi na te płynące z poznawania wartości. Wyjątkową uwagę turyści powinni zwracać na sacrum danego obszaru, regionu lub miejscowości. Turysta powinien właściwie korzystać z wolności, właściwie wypoczywać, wzmacniać więzi rodzinne i pracować twórczo. Obowiązkiem etycznym turysty wobec mieszkańców jest dawanie właściwego przykładu do naśladowania, dawanie świadectwa, respektowanie wartości oraz przestrzeganie norm i porządku społecznego. Turyści powinni spełniać obowiązki etyczne wobec innych turystów, szanować ich i ich własność, nie utrudniać przeżywania radości płynącej z uprawiania turystyki, służyć swoją pomocą i radą w trudnych sytuacjach. Obowiązkiem etycznym turysty jest również opiekuńczy stosunek wobec środowiska przyrodniczego i kulturowego (Przecławski, 1997, str. 38-50).

W miejscowościach i regionach turystycznych obowiązki etyczne spoczywają także na ich mieszkańcach. Powinny być one okazywane turystom poprzez gościnność, uczciwość, hamowanie zachowań sprzecznych z etyką. Postawy etyczne powinny być przejawiane również wobec współmieszkańców ośrodków turystycznych. Przecławski (1997) zwraca uwagę na to, by mieszkańcy nie podporządkowywali wszystkiego turystyce, zapewniali uczestnictwo w decyzjach, dbali o interesy ludności lokalnej i nie zapominali o skutkach społecznych i wychowawczych w miejscowościach recepcyjnych (Przecławski, 1997, str. 51-59). Warto podkreślić, by mieszkańcy unikali, pojawiającego się niestety stosunkowo często, niekorzystnego zjawiska nieuczciwej konkurencji.

Obowiązek etyczny spoczywa również na barkach organizatora imprezy, produktu lub całego pakietu turystycznego. Obowiązki te powinny być oparte przede wszystkim na poszanowaniu turysty, kontrahenta oraz mieszkańca miejscowości, do której przybywają turyści.

Rozważania i dyskusje na temat etyki w turystyce znalazły swój wyraz w przyjętym Globalnym Turystycznym Kodeksie Etycznym („Global Codę of Ethics for Tourism”) podczas 13. sesji generalnego zgromadzenia Światowej Organizacji Turystyki (WTO) w Santiago de Chile 1 października 1999 roku. Opracowany on został we współpracy z krajami członkowskimi i zainteresowanymi organizacjami pozarządowymi. Kodeks Etyczny w Turystyce można uznać za pracę zbiorową 138 krajów i terytoriów należących do WTO. Ma on na celu ograniczenie negatywnych socjologicznych, ekonomicznych i ekologicznych skutków turystyki.

Kodeks zawiera dziesięć artykułów ujmujących wszelkie aspekty działalności turystycznej. Reguluje relacje: turysta - społeczność lokalna, działalność gospodarcza w turystyce a środowisko naturalne, turystyka a ochrona dóbr kulturalnych. Jest lekcją tolerancji i zestawem pięknych deklaracji - jeśli stanie się rzeczywiście drogowskazem w aktywności turystycznej ludzi - świat powinien być lepszy. Turystyczny Kodeks Etyczny nie ma realnej mocy prawnej, a wykroczenia przeciw niemu nie grożą surowymi sankcjami (Różycki 2004, str. 12—13). Kodeks ten odwołuje się przede wszystkim do sumień turystów, mieszkańców i organizatorów turystyki. Gdyby ujmować go w kategoriach sankcji, to mogą one mieć charakter jedynie moralny. Stanowi on swego rodzaju apel o dobrowolną akceptację zobowiązań. Autorzy