img011 (55)

Międzynarodowa ochrona praw człowieka. Zarys    19

racje interpretacyjne²³. Zastrzeżenia w traktach dotyczących praw człowieka nie mogą dotyczyć przedmiotu lub celu, zwłaszcza ustanawianych minimalnych struktur ochronnych.

Podstawową zasadą w zakresie wykonywania zobowiązań jest zasada wykonywania zobowiązań w dobrej wierze (Pada sunt servanda - art. 26 Konwencji wiedeńskiej). Mówi ona, że nie można jednostronnie wycofać się z przestrzegania umowy międzynarodowej, można natomiast za zgodą innych państw i jeśli jest się stroną umowy, to należy ją należycie wykonywać i nie powoływać się na jakieś trudności w tym względzie. W zakresie praw człowieka nie można powoływać się na prawo krajowe dla uzasadnienia naruszenia praw człowieka.

W przypadku naruszenia zobowiązań państwo ponosi odpowiedzialność za swoje czyny (rozumie się tu działania szeroko pojętego aparatu państwowego, włącznie z podmiotami, które wykonują delegowane zadania publiczne). Naruszenie może polegać na działaniu, gdy jest ono niedozwolone, lub na powstrzymaniu się od niego, gdy jest nakazane. Może ono być jednorazowe lub rozciągłe w czasie, rzeczywiste lub wyjątkowo potencjalne (poprzez jakiś akt prawny lub administracyjny, który wskazuje na realne i bezpośrednie ryzyko naruszenia).

W razie udowodnienia przez organ międzynarodowej ochrony praw człowieka, iż państwo naruszyło zobowiązanie traktatowe w zakresie praw człowieka, to istnieje możliwość naprawienia szkody wraz z uzyskaniem odszkodowania bądź zadośćuczynienia.

4. Rola organizacji międzynarodowych w ochronie praw człowieka

Organizacje międzynarodowe w zakresie ochrony praw człowieka spełniają następujące funkcje:

1.    Normotwórcze - uczestniczą w wypracowaniu nowych standardów, przede wszystkim ONZ, Rada Europy, OPA, OJA/UA;

2.    Kontrolne - stoją na straży wcielania w życie praw człowieka przez państwa członkowskie, w ramach uniwersalnego i regionalnych systemów w sposób kompleksowy, a w organizacjach gospodarczych i subregionalnych - sektora wo;

3.    Promocyjno-edukacyjne - kształtowanie postaw ludzi, społeczności w duchu poszanowania praw człowieka.

Ugrupowania międzynarodowe w zakresie ochrony praw człowieka, poprzez swój wielostronny charakter, odgrywają istotną rolę we wpływaniu na zachowania państw członkowskich wobec własnych obywateli, jak i cudzoziemców, zwłaszcza jeśli są to obywatele innego państwa członkowskiego organizacji. Podobnie dzieje

²³ Zastrzeżenie to jednostronne oświadczenie woli państwa złożone w chwili podpisania lub ratyfikacji traktatu, które zmierza do wykluczenia lub modyfikacji skutku prawnego pewnych postanowień traktatu w ich zastosowaniu do tego państwa - art. 2 ust. 1 pkt d) Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów, [w:] Prawo w stosunkach międzynarodowych..., op. cit., s. 73. Deklaracje to oświadczenia woli odmienne od ogólnie przyjętej interpretacji danego przepisu traktatu - C. Mik, Wprowadzenie do prawa międzynarodowego praw człowieka..., op. cit. s. 21.