img047 (31)

Międzynarodowa ochrona praw człowieka. Zarys    137

W toku rozwoju orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości w sprawach dotyczących praw podstawowych wynikła sprawa jego zgodności z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, np. w zakresie prawa do prywatności, a w tym nienaruszalności mieszkań. Należy tu podkreślić, że zdaniem Trybunału Sprawiedliwości ma on za zadanie przestrzeganie praw podstawowych w zakresie prawa wspólnotowego, jednakże nie może kontrolować zgodności prawa krajowego, w dziedzinie podlegających kompetencji prawa krajowego wewnętrznego, z EKPCz.

Owa sprzeczność wzmogła dążenie do wzmocnienia ochrony praw podstawowych poprzez przystąpienie Wspólnot do EKPCz. Już w 1979 r. Komisja Europejska zaproponowała taki krok. W 1990 r. wniosek został ponowiony, zaś Rada zwróciła się do Trybunału Sprawiedliwości o opinię. Trybunał w opinii nr 2 z 28 marca 1994 r. stwierdził, że według obowiązującego obecnie prawa Wspólnota nie może przystąpić do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, gdyż żaden przepis Traktatu nie upoważnia Wspólnoty do tworzenia przepisów lub zawierania umów w przedmiocie ochrony praw człowieka'⁴⁰. Konsekwencją takiego stanowiska było odłożenie tego problemu na długie lata, dopiero Konwent Europejski w projekcie traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy w art. 7 dotyczącym zakresu praw podstawowych umieścił zapis, iż Unia będzie starała się o przystąpienie do tej Konwencji¹⁴¹.

W orzecznictwie oraz w przepisach traktatowych przywoływane są również inne umowy międzynarodowe, dotyczące ochrony praw człowieka - Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, Pakty Praw Człowieka, konwencje MOP, Europejska Karta Społeczna, Konwencja ONZ o Uchodźcach z 1951 r. wraz z protokołem z 1967 r.

Ważną zasadą ogólna jest zasada równości i niedyskryminacji, która jest zawarta również w traktacie o Wspólnocie Europejskiej, gdzie wśród wielu norm regulujących wspólnotowy rynek wewnętrzny znalazły się i takie, które odnoszą się do funkcjonowania jednostek (osób fizycznych i prawnych) w wolnorynkowej rzeczywistości gospodarczej. Zakazują one dyskryminującego traktowania, a więc takiego, które czyni różnice między podmiotami prawnymi państw członkowskich, bądź znajdujących się w tożsamych sytuacjach, bądź równoprawne ich traktowanie, nawet jeśli znajdują się w sytuacjach różnych, chyba że znajduje to obiektywne uzasadnienie. Wynika z tego, że zasada równości opiera się przede wszystkim na idei niedyskryminacji arbitralnej - zakazie dyskryminacji materialnej. Zakaz dyskryminacji może mieć formę zakazu dyskryminacji bezpośredniej, tj. odwołującego się wprost do formalnie wskazanego kryterium (np. obywatelstwa, płci). Jest ona zakazana bezwzględnie. Może mieć także formę dyskryminacji pośredniej, tj. takiej, która nawiązuje do kryteriów, które - nie będąc wyraźnie zakazem - mają skutek ekwiwalentny do dyskryminacji bezpośredniej, np. z uwagi na miejsce

¹⁴⁰    Opinia 2/94; Tamże s. 353.

¹⁴¹    Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy (projekt), „Przekłady Aktów Prawnych -Biuletyn Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu” 2003, nr 2, s. 13.