img076 (12)

2.    Wskaźniki stosowane do reakcji strąceniowych:

a)    tworzące barwne osady,

b)    zmieniające zabarwienie roztworu w punkcie równoważnikowym,

c)    powodujące zmętnienie roztworu w punkcie równoważnikowym,

d)    wskaźniki adsorpcyjne,

e)    wskaźniki chemiluminescencyjne.

3.    Wskaźniki stosowane do reakcji oksydacyjno-redukcyjnych:

a)    wskaźniki oksydacyjno-redukcyjne,

b)    wskaźniki specyficzne. <

4.    Wskaźniki stosowane do oznaczeń kompleksometrycznych:

a)    wskaźniki metalochromowe,

b)    wskaźniki typu red-oks.

Wskaźniki pierwszej grupy, według teorii Ostwalda, są to bardzo słabe organiczne kwasy lub zasady, których formy zdysocjowane mają inne zabarwienie niż formy niezdysocjowane. Forma zdysocjowana wskaźnika o charakterze kwaśnym powstaje w środowisku alkalicznym, a niezdysocjowana w środowisku kwaśnym.

Zabarwienie roztworu zależy od stosunku stężeń formy zdysocjowanej i niezdy-socjowanej wskaźnika, a więc od stężenia jonów wodorowych. pH przy którym obie formy wskaźnika występują w równych ilościach ■— to wykładnik wskaźnika oznaczany symbolem pK. Wskaźniki zmieniają najczęściej swoje zabarwienie w zakresie stężeń jonów wodorowych od 0,1 (forma kwasowa) do 10,0 K_fflnd (forma zasadowa), czyli najczęściej w zakresie dwóch jednostek pH.

Według chromoforowej teorii Hantzscha, Friedlandera i Borstena, pod wpływem zmiany pH umożliwiającej dysocjację wskaźnika następuje równoczesne przejście jednej odmiany tautomerycznej w drugą o innym zabarwieniu [32, 35].

Niemal wszystkie wskaźniki stosowane do oznaczeń alkacymetrycznych w środowisku wodnym mogą być używane również w środowisku niewodnym. Zmiany zabarwienia następują analogicznie do zmian w środowisku wodnym, jednak w innym zakresie pH. Wskaźniki takie podczas miareczkowania przyjmują lub oddają protony, co prowadzi do zmiany konfiguracji elektronowej cząsteczki, a w wyniku tego również do zmiany barwy.

Wskaźniki stosowane do reakcji strąceniowych mają rozmaitą budowę chemiczną i w związku z tym różny mechanizm działania [32].

Wskaźniki stosowane do oznaczeń oksydacyjno-redukcyjnych działają w zależności od wzajemnego stosunku potencjałów oksydacyjnych wskaźnika i substancji oznaczanej, a niekiedy w zależności od ich budowy chemicznej [32]. Czasami wykorzystuje się też zmianę barwy płynu mianowanego lub oznaczanej substancji. Prowadząc oznaczenie kompleksometryczne wykorzystuje się fakt, że kompleks metal--wskaźnik ma inne zabarwienie niż wolny wskaźnik. Wobec tego podczas miareczkowania kompleksonem powstaje trwały kompleks oznaczanego metalu z komplekso-nem, a w punkcie równoważnikowym uwalnia się wskaźnik, czemu towarzyszy zmiana zabarwienia roztworu [32],

*

312