img128 (7)

W sposób zbliżony można wyznaczać próg i obszary zysku dla produkcji i sprzedaży łącznej, obejmującej szereg wyrobów, jeżeli ich struktura nic ulega istotniejszej zmianie, stosując następującą formułę:

gdzie:

S — wielkość przychodów ze sprzedaży występująca w progu zysku,

F — suma kosztów stałych,

W — współczynnik oznaczający udział kosztów zmiennych w wartości sprzedaży.

Przykład

Koszty stałe wynoszą 40.000 min zł, a koszty zmienne zgodnie z kalkulacją stanowią przeciętnie 0,75 wartości sprzedaży. Wobec tego minimalna wartość, przy której przychody wyrównują koszty całkowite jest następująca:

160.000.000 zł

40.000.000

1-0,75

4.4. WYKORZYSTANIE DŹWIGNI PRZY PLANOWANIU

ZYSKU

Podstawowym źródłem powstawania zysków firmy są realizowane przez nią procesy rzeczowe, znajdujące odbicie w wielkości osiąganych przychodów ze sprzedaży. Wielkość planowanego zysku zależy zatem od przewidywanego poziomu sprzedaży. Jednak — jak to wynika z poprzednich stwierdzeń — związki między zmianami wielkości sprzedaży i zysku nie są proporcjonalne, ponieważ w określonych granicach posiadanej zdolności wytwórczej lub usługowej poziom kosztów stałych utrzymuje się na niezmienionym poziomie — bez względu na poziom sprzedaży. Im większy jest poziom kosztów stałych w danych granicach zdolności wytwórczej lub usługowej, tym ostrzejsze różnice występują między przyrostem sprzedaży i towarzyszącego jej przyrostu zysku. Istnieje jednak określona skala elastyczności między zmianami zysku operacyjnego i sprzedaży, którą można określić mianem dźwigni operacyjnej.

Skalę dźwigni operacyjnej (D₀) ilustruje relacja, zachodząca między procentem przyrostu zysku operacyjnego (A Z₀), tj. przed odliczeniem płaconych odsetek od obcych kapitałów i przyrostu przychodów ze sprzedaży (A S):

Znajomość tej relacji w okresie wyjściowym (poprzedzającym okres, na jaki sporządza się plan) ułatwia planowanie zysku operacyjnego. Może ona być fównież

wykorzystana dla weryfikacji planowuncgo przyrostu zysku, jeżeli jego wysoko ustalono na podstawie bezpośrednich kalkulacji wolumenu przewidywanej sprzeda; i kosztów jej towarzyszących.

Skalę dźwigni operacyjnej ustala się na podstawie danych z poprzedniego okres według formuły;

gdzie:

D₀ — skala dźwigni operacyjnej,

S_w — sprzedaż w okresie wyjściowym,

V — suma kosztów zmiennych w okresie wyjściowym,

Z₀ — zysk operacyjny w okresie wyjściowym.

Znając skalę dźwigni operacyjnej, przyrost zysku (AZ₀) oczekiwany w wyniki planowanego wzrostu sprzedaży (AS) można ustalić według wzoru;

Przykład

Wartość sprzedaży w okresie wyjściowym stanowiła: sumę 9.000.000 zł, koszty zmienne wynosiły 6.300.000 zł (tj. 70% wartości sprzedaży), koszty stałe 1.200.000 zł, a zysk operacyjny 1.500.000 zł. Przewiduje się wzrost sprzedaży w stosunku do okresu wyjściowego o 14%. Wobec tego skala dźwigni operacyjnej ukształtowała się następująco:

9.000,000-6.300.000 _ _{1 g} 1.500.000    “ *

Jeżeli przewiduje się wzrost sprzedaży o 14%, to zysk operacyjny uległby zwiększeniu w stosunku do okresu wyjściowego:

14 x 1,8 — 25,2%

10.260.000 , 7.182.000 1.200.000

1.878.000, tj. 125,2% od zł 1.500.000

Sprawdzenie wyniku:

1)    planowana sprzedaż (9.000.000 x 1,14)

2)    koszty zmienne (10.260.000 x 0,7)

3)    koszty stałe

4)    przewidywany zysk operacyjny (1 —2—3)

Zysk operacyjny nie uwzględnia ponoszonych przez firmę kosztów finansowych z tytułu wykorzystywania obcych kapitałów. Dopiero po ich potrąceniu od zysku operacyjnego formuje się zysk brutto. Relacje zachodzące między zyskiem operacyjny i zyskiem brutto (Z_b) obrazuje dźwignia finansowa (Df):

n